Page Text
________________
२१४
(तदुपार्जनान्यायकरणरूपम् ?)अथवोत्तमजनाचरणीयं धर्मलक्षणमेव कार्यं नाहारादिकं । तदुक्तं, "नाहारं चिन्तयेत् प्राज्ञो धर्ममेकं हि चिन्तयेत्, आहारो हि मनुष्याणां जन्मना सह जायते” ।।१।।
इति तत्र सज्जः प्रगुणस्तदुपायनिरतः (न) कुर्वीत विदधीत । लौल्ययुक्तः कश्चित् साध्वाभासः यदर्थमसौ तान् कुर्वते तद्दर्शयितुमाह । पिण्डार्थमपीति आहारनिमित्तमपि न केवलं दुर्लभवस्तुन उत्पादनादेरयेत्यपेरर्थोऽनेना(ना)र्यकार्यमेव व्यक्तीकृतं परमिह पिण्डेनैव प्रकृतमिति मुख्यतस्तदुपादानं । यद्वा अनार्यकार्यं क्रोधादियुतस्य साधोर्धात्रीत्वादिकरणम् । अथ च क्षमाद्यन्वितत्वमेव यतेः प्रशस्यं कार्यं । तत्र सज्जः प्रगुणः, शेषं प्राग्वत् तत्र क्रोधयुतो धात्रीत्वं करोति । यथा केनापि साधुना क्वापि गृहे भिक्षार्थं गतेन लड्डुकादीन् दृष्ट्वा गृहस्थी याचिता एतान् मह्यं देहीति तयोदरिको વિગેરે કહેવાતા પ્રકારોવડે માંગણીપૂર્વક આહારની ઉત્પત્તિ સ્વરૂપ ઉત્પાદનો, તે’ = તા’ = તે દોષોને = ઉત્પાદનના તે દોષોને, “વોચ્છમ્' = “વફ્સ = માર્ચ = કહીશ. આ પ્રમાણે પૂર્વાર્ધ ગાથાની વ્યાખ્યા થઈ.
ઉત્તરાર્ધ ગાથા :- “ને' = “યાન કોષા” = જે દોષોને, શા માટે સેવે? તે જણાવે છે. લગ્નેન્ન = “અનાર્યાર્થ' = અનાર્યકાર્ય = હલકાં લોકોને ઉચિત જે કાર્ય છે તે કાર્યને, એટલે કે લોલુપતાથી આહારાદિને ઉપાર્જન કરવા સ્વરૂપ તે અનાર્યકાર્યને કરવામાં, “સન્મઃ” = :' = “તકુપાયનિરતઃ” = ગમે તે રીતે ઇચ્છિત આહારાદિને પ્રાપ્ત કરવાના ઉપાયમાં લાગી ગયેલો કોક લોલુપતાયુક્ત સાધ્વાભાસ = શિથિલાચારી સાધુ ‘રેન્દ્ર = રોતિ કરે છે.
ભાવાર્થ આ છે કે, લોલુપતાથી આહારાદિને ઉપાર્જન કરવા માટે અનાર્યલોકોને ઉચિત એવું ઉત્પાદનાદોષો લગાડવાનું પણ કાર્ય લોલુપતાયુક્ત શિથિલ સાધુ જ કરે.
પ્રશ્ન :- લોલુપતાથી આહારાદિને મેળવવા કરાતું કાર્યને અનાર્યકાર્ય કેમ કહો છો ? - ઉત્તર :- ઉત્તમલોકોએ તો ધર્મ સ્વરૂપ કાર્ય કરવું જોઈએ. પરંતુ આહારાદિ મેળવવાનું કાર્ય કરવું જોઈએ નહિ કારણ કે, કહેવાયું છે કે,
“नाहारं चिन्तयेत् प्राज्ञो धर्ममेकं हि चिन्तयेत् । आहारो हि मनुष्याणां जन्मना सह जायते।"
અર્થ :- બુદ્ધિશાળી ઉત્તમજને આહારની ચિંતા કરવી ન જોઈએ. પરંતુ એક માત્ર ધર્મનીજ ચિંતા કરવી જોઈએ. કારણ કે આહાર તો મનુષ્યોને જન્મથી જ સાથે જન્મેલો = વળગેલો છે. એની શી ચિંતા કરવી જોઈએ ?
અનાર્યજનને ઉચિત તે દોષોને શા માટે આ શિથિલ સાધુ કરે ? તે જણાવે છે, “પિંડવ' = પિEાર્થનપિ' = પિંડ-આહારમાટે પણ કરે છે. અહીં ‘' શબ્દથી આ અર્થ જાણવો કે માત્ર દુર્લભવસ્તુને મેળવવા માટે જ દોષોને લગાડે છે એવું નથી પણ સુલભદ્રવ્ય માટે પણ માત્ર જીભની લોલુપતાથી દોષોને લગાડે છે.
આમાં આ એક વાત ખ્યાલમાં રાખવી કે દુર્લભવસ્તુ માટે કદાચ કોકવાર દોષો લગાડે તો એ આર્યકાર્ય છે = ઉચિત કાર્ય છે, પરન્તુ દુર્લભ વસ્તુમાં તો ઘણી ઘણી વાતો આવે જેમ કે દુર્લભ કાપડ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004970 |
| Book Title | Pind Vishuddhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kulchandrasuri, Punyaratnasuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 506 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |