________________
દીક્ષાનાં બીજા છ વર્ષ ભાવા નિયત છે. શ્રમણ ભગવાન મહાવીરની નથી. કારણ કે, તેમાં ઉત્થાન, કર્મા, પુરુષકાર-પરાક્રમ છે, તેમજ બધા ભાવે
નથી, તેમજ બધા ધર્મ પ્રવ્રુપ્તિ સુંદર ખલ, વી, અને અનિયત છે.’
108
બૌદ્ધમ થામાં જણાવ્યું છેઃ ['ખલિ ગોશાલનું એવું કહેવું હતું કે, ] “ પ્રાણીઓની અવિત્રતાનું કંઈ પણ કારણુ નથી. કારણ સિવાય પ્રાણી અપવિત્ર થાય છે. હેતુ સિવાય, કારણ સિવાય જ પ્રાણી અપવિત્ર થાય છે. પ્રાણીઓની શુદ્ધતામાં કોઇ પણ હેતુ નથી, કાંઇ પણ કારણ નથી. હેતુ સિવાય, કારણ સિવાય જ પ્રાણી શુદ્ધ થાય છે. પેાતાના સામર્થ્યથી કાંઈ પણ થતું નથી. પુરુષના સામર્થ્યથી કાંઈ થતું નથી. ખલ નથી, વી નથી, પુરુષના વીય અથવા પરાક્રમમાં પણ કાંઈ નથી. સ સત્ત્તા, સ` પ્રાણી, સર્વ જીવ અવશ, દુલ અને નિવીય છે. તે નસીબ, જાતિ, વૈશિષ્ટય અને સ્વભાવથી બદલાય છે. અને છમાંથી કાઈ પણુ જાતિમાં રહી સર્વ દુઃખના ઉપભાગ લે છે. ‘આ શીલ, વ્રત, તપ અથવા બ્રહ્મચર્યથી અર્પારપકવ થયેલાં કર્માંનાં ફળેને ભાગવી તેમને નહીં જેવાં કરી નાખીશ' એવું જો કાઈ કહે, તા તે થવાનું નથી. આ સંસારમાં સુખદુઃખેા પરિમિત પાલીથી માપી શકાય એ રીતે ઠરાવેલાં છે; અને તે કમીજાસ્તી અથવા વત્તાંઓછાં કરાવી શકાય એમ નથી.”
૧
ઉપરના ફકરામાં એક અવતરણચિહ્નમાં આપેલી લીલ જેતા સામે જ છે, એ ઉધાડુ છે. એ જ જાતની દલીલ જૈન સાધુઓ સામે ક્રિયાવાદી ગણાતા મુદ્દે પણ કરી છે, તે અમાં જ ગેાશાલકની ટીકા પણ સમજવી જોઈએ. યુવાળે પ્રસંગ આ પ્રમાણે છેઃ
૧. આ પા. ૧૭૫, નાંધ ૨.
