________________
ગૃહત્યાગ બાથડિયાં ભર્યા જેવું નહીં થાય. તેની પરિપૂર્તિ રૂપે મૂળ સૂત્રોમાંથી ઉતારા વાચકને આ ગ્રંથના છેલ્લા ખંડમાં જોવા મળશે. તેમની વિચારસરણિનાં પગથિયાં કાંઈક આ કમમાં ગોઠવાય છે – ૧. લેકે સુખબુદ્ધિથી શબ્દાદિ વિષારૂપ કામ-ગુણોની પાછળ
દેડતા તેમને સેવ્યા કરે છે, પરંતુ -તે બધા તેમને દુઃખનું જ કારણ થઈ પડે છે; -વિશેષે તે અન્ય જીવોની હિંસાનું કારણ થઈ પડે છે; –અને એ રીતે પિતાના અહિતનું તથા સાચા સુખને
કે શાંતિનો માર્ગ ભૂલવા તથા હારવાનું કારણ બને છે. ૨. તે વિષય પ્રત્યેની આસક્તિ દૂર કરવી એ જ–
–સાચા સુખનું કારણ થાય છે; –અન્ય જીવોની અહિંસાનું પણ કારણ થાય છે; -અને એ રીતે આપણું સાચા કલ્યાણનું પણ કારણ
બને છે. ૩. એ અહિંસામૂલક સાચી શાંતિ એ જ આપણું મૂળ–સત્ય
સ્વરૂપ પણ છે.
વાચક જોઈ શકશે કે ઉપરના ત્રણ વિભાગોમાંથી પ્રથમ બે વિભાગમાં જે ત્રણ-ત્રણ પેટાવિભાગે છે, તે દરેકમાં વચલે હિંસા-અહિંસાને છે. અને તર્કશાસ્ત્રની આવશ્યકતા વિચારીએ, તે તે બિનજરૂરી છે. પરંતુ તર્કશાસ્ત્રની દષ્ટિએ ભલે તે નિરુપયોગી હોય, પરંતુ મહાવીરની વિચારસરણિમાં તો તે અતિ અગત્યનું સ્થાન ભોગવે છે. અને એ વરતુ પ્રથમથી જ સમજી લેવાની ખાસ જરૂર છે. હિંદુ ધર્મના વેદાંતદર્શનનું મુખ્ય સૂત્ર જેમ અજ્ઞાનનિવારણ છે, બૌદ્ધધર્મનું જેમ તૃષ્ણાનિવારણ છે, તેમ જનધર્મનું હિંસાનિવારણ છે. વેદાંતદર્શન માણસના જ્ઞાનસ્વરૂપ ઉપર આધાર રાખી કહે છે કે, અજ્ઞાનમાં શા માટે
