Page Text
________________
१४६६
• स्वल्पमपि धर्मस्य त्रायते महतो भयात् •
द्वात्रिंशिका -२१/२८ 'यमः सद्योगमूलस्तु रुचिवृद्धिनिबन्धनम् । शुक्लपक्षद्वितीयाया योगश्चन्द्रमसो यथा ।। २६ ।। उत्कर्षादपकर्षाच्च शुद्ध्यशुद्धयोरयं गुणः । मित्रायामपुनर्बन्धात् कर्मणां संप्रवर्तते ।। २७ ।। गुणाऽऽभासस्त्वकल्याणमित्रयोगेन कश्चन । अनिवृत्ताऽऽग्रहत्वेनाऽभ्यन्तरज्वरसन्निभः ।। २८ ।। अहिंसादियमस्योपकारकत्वमाह - 'यम' इति । यथा शुक्लपक्षद्वितीयायाः योगः चन्द्रमसो रुचि - वृद्धिनिबन्धनं प्रथमभावेन किरणाऽभिवृद्धिनिमित्तं तथा मित्रायां सद्योगमूलस्तु = सद्योगावञ्चकाद्युपहित एव यमः अहिंसादिगोचर इच्छादिभेदभिन्नो योगिनो रुचिवृद्धिनिबन्धनं = हेयोपादेयादितत्त्वविषयकरुचिपरिवृद्धिकारणं भवति यमपदस्योपलक्षणत्वादर्थादिग्रहणं कार्यम् । ततश्च सद्गुर्वादियोगमूलकस्याऽर्थादेरपि शुक्लेन्दुवद् वृद्धिरवसेया । सम्मतश्चायमर्थः परेषामपि । तदुक्तं रामगीतायाम् → सदाचार्योपदिष्टार्थश्शुक्लपक्षेन्दुवत्क्रमात् । शिष्यस्य वर्धते नित्यं पूर्णश्च विमलो भवेत् ।। ← (रा.गी. १७/ ४७) इति । प्रकृते स्वल्पमप्यस्य धर्मस्य त्रायते महतो भयात् ← (शि.गी. १६ / १६ ) इति शिवगीतावचनमप्यनुयोज्यं यथागमम् ।।२१ / २६ ।।
=
उत्कृष्टस्थिति-रसशालित्वेन
मित्रायां दृष्टौ कर्मणां मिथ्यात्वमोहादिघातिकर्मणां अपुनर्बन्धात् बन्धविरहात् शुद्धयशुद्धयोः यथाक्रमं उत्कर्षादपकर्षाच्च आत्मविशुद्धेः प्रकर्षाद् भावमालिन्यलक्षणाऽशुद्धेः ह्रासाच्च अयं तत्त्वरुचिलक्षणो गुणः सम्प्रवर्तते संप्रवर्धते च गुणस्थानकत्वञ्चोत्कृष्यते ।।२१/२७।।
तथापि मित्रायां मिथ्यात्वोदयतः अनिवृत्ताऽऽग्रहत्वेन = आंशिककदाग्रहोपेततया अकल्याणमित्रयोगेन पापमित्र - कुशास्त्र-कुगुरु-पापोपदेशश्रवणादियोगेन अभ्यन्तरज्वरसन्निभः
अन्तर्निलीनज्वरानुद्भवस
તેમ સંભવે છે. આ રીતે નયભેદથી ઉપરોક્ત વિષય ઉપર વિચારણા કરવાની આચાર્ય ભગવંતો ઉપર ગ્રંથકારશ્રીએ ભલામણ કરી છે. (૨૧/૨૫)
ગાથાર્થ :- જેમ શુક્લ પક્ષનો બીજનો ચંદ્રનો યોગ કિરણની વૃદ્ધિનું નિમિત્ત છે તેમ સદ્યોગાવંચક આદિમૂલક અહિંસાદિ યમ તત્ત્વરુચિની વૃદ્ધિનું કારણ છે. (૨૧/૨૬)
=
=
=
विशेषार्थ ::- શુક્લ બીજનો ચંદ્ર પ્રતિદિન વધતો જાય છે. તેની કાંતિ વધે છે. તેમ મિત્રાદૃષ્ટિમાં આવેલા જીવની પાસે તત્ત્વની રુચિ વધતી જાય છે. તેનું કારણ છે અવંચકયોગમૂલક અહિંસાદિ યમ.(૨૧/૨૬) ગાથાર્થ :- મિત્રાદષ્ટિમાં ઉત્કૃષ્ટરૂપે કર્મોનો ફરીથી બંધ ન થતો હોવાથી શુદ્ધિના ઉત્કર્ષથી અને અશુદ્ધિની હાનિથી તત્ત્વરુચિ ગુણ પ્રવર્તે છે. (૨૧/૨૭)
વિશેષાર્થ :- મિત્રાદૅષ્ટિવાળો જીવ અવશ્ય અપુનર્બંધક હોય છે. તે મોહનીય કર્મની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ક્યારેય બાંધવાનો નથી. માટે તેની અશુદ્ધિ ઘટતી જાય છે તથા આત્મવિશુદ્ધિ વધતી જાય છે. પરિણામે तत्त्वरुथि वगेरे गुए। अवर्ते छे, वधे छे, विशुद्ध थता भय छे. ( २१ /२७)
* પાપમિત્રના કારણે ગુણાભાસનો સંભવ ♦
ગાથાર્થ :- કદાગ્રહ મૂળમાંથી ઉખડેલો ન હોવાથી મિત્રાદષ્ટિમાં પાપમિત્રના યોગે આંતરિક તાવસમાન
१. हस्तादर्शे 'समसद्यो....' इत्यशुद्धः पाठः । २
Jain Education International
मुद्रितप्रतौ स प्रवर्त....' इत्यशुद्धिः वर्तते ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004942 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 5 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 334 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |