Page Text
________________
• अपुनर्बन्धकलक्षणानि •
९३५ ॥ अथापुनर्बन्धकद्वात्रिंशिका' ।।१४।। मुक्त्यद्वेषक्रमेणाऽधिकारित्वप्राप्तिर्भवतीति प्रागुक्तं तत्र पूर्वमपुनर्बन्धकमेव धर्माधिकारिणमाहशुक्लपक्षेन्दुवत्प्रायो वर्धमानगुणः स्मृतः । भवाभिनन्दिदोषाणामपुनर्बन्धको व्यये ।।१।। ___ शुक्लेति । शुक्लपक्षेन्दुवद् = उज्ज्वलपक्षचन्द्रवत् प्रायो = बाहुल्येन वर्धमानाः = प्रतिकलमुल्लसन्तो गुणा औदार्य-दाक्षिण्यादयो यस्य (स = वर्धमानगुणः) भवाऽभिनन्दिदोषाणां प्रागुक्तानां क्षुद्रत्वादीनां व्यये = अपगमे सति अपुनर्बन्धकः स्मृतः ॥१॥
नयलता मुक्त्यप्रद्वेष-रागादिक्रमेणाऽऽत्मा हि यादृशः । जायते तादृशोऽत्रैवाऽस्माभिः निरूप्यतेऽधुना ।।१।।
औदार्य-दाक्षिण्यादयः आदिपदेन पापजुगुप्सादिग्रहणम्, यथोक्तं षोडशके → औदार्यं दाक्षिण्यं पापजुगुप्साऽथ निर्मलो बोधः । लिङ्गानि धर्मसिद्धेः प्रायेण जनप्रियत्वञ्च ।। - (षो.४/२) इति । क्षुद्रत्वादीनां निष्फलाऽऽरम्भपर्यन्तानां अपगमे सति तत्प्रतिपक्षगुणैरक्षुद्रता-निर्लोभतादिभिर्युतः अपुनर्बन्धकः धर्माधिकारितया स्मृतः । यथोक्तं योगबिन्दौ → भवाभिनन्दिदोषाणां प्रतिपक्षगुणैर्युतः । वर्धमानगुणप्रायो ह्यपुनर्बन्धको मतः ।। (यो.बि.१७८) इति । अपुनर्बन्धकलिङ्गानि योगशतके पञ्चाशके च → पावं न तिव्वभावा कुणइ, ण बहुमण्णइ भवं घोरं । उचियट्टिइं च सेवइ सव्वत्थ वि अपुणबंधो त्ति ।। - (यो.श.१३, पंचा.३४) इत्येवमुक्तानि । इत आरभ्य दोषपरिपूर्णता क्षीयते, अतिदुष्टहृदयता विलीयते, दुर्बलचित्तता हीयते, गुणज्ञता गुणरुचिश्च वर्धते । अत एव धर्माऽधिकारिलक्षणानि योगबिन्दौ → औचित्याऽऽरम्भिणोऽक्षुद्राः प्रेक्षावन्तः शुभाऽऽशयाः । अवन्ध्यचेष्टाः कालज्ञा योगधर्माऽधिकारिणः ।। (यो.बि.२४४) इत्येवं यान्युक्तानि इह च वक्ष्यन्ते (पृ.९९५) तान्यप्यपुनर्बन्धके सङ्गच्छन्ते इति ध्येयम् ।।१४/१।।
હ અપુનબંધક દ્વાઝિશિક પ્રાશ છે મુક્તિઅદ્વેષ પ્રાપ્તિના ક્રમથી યોગની પૂર્વસેવાનો અધિકાર પ્રાપ્ત થાય છે. આ વાત ૧૩મી બત્રીસીમાં જણાવી ગયા. તેમાં સૌપ્રથમ અપુનબંધકને જ ધર્માધિકારી તરીકે ગ્રંથકારશ્રી જણાવે છે.
ગાથાર્થ - ભવાભિનંદીપણાના દોષો રવાના થતાં શુકલપક્ષના ચંદ્રની જેમ પ્રાયઃ વધતા ગુણવાળો
अपुन उवायेद छे. (१४/१) 1 ટીકાર્ય - પૂર્વે (દા.૯.૧૦/૫) જણાવેલ ક્ષુદ્રતા વગેરે ભવાભિનંદીસંબંધી દોષો રવાના થતાં જ શુકલપક્ષના ચંદ્રની જેમ પ્રાયઃ પ્રતિદિન-પ્રતિક્ષણ વધતા એવા ઉદારતા, દાક્ષિણ્ય વગેરે ગુણો પ્રાપ્ત થતાં ®१. अपुन उपाय छे. (१४/१)
વિશેષાર્થ :- સુદ પક્ષમાં બીજના ચંદ્રની કળા રોજ-રોજ વધતી હોય છે તેમ અપુનબંધક જીવના ગુણો કાયમ પ્રાયઃ વધતાં જતાં હોય છે. પરંતુ તે પૂર્વે મહત્ત્વની શરત એ છે કે ભવાભિનંદીપણાના દોષો રવાના થવા જોઈએ. જેમ જેમ રાહુ ખસે તેમ તેમ ચંદ્રની કળા વધતી જાય. બરાબર એ જ રીતે જેમ જેમ સુદ્રતા વગેરે દોષો રવાના થતા જાય તેમ તેમ ઉદારતા, દાક્ષિણ્ય આદિ ગુણો પ્રાપ્ત થતા જાય, વધતા જાય. તેથી અપુનબંધકદશા મેળવવા ઈચ્છનારે ભવાભિનંદી જીવના દોષો રવાના १. मुद्रितप्रतौ 'अथापुनर्बन्धद्वा....' इति पाठः । २. हस्तादर्श ‘गुणा' पदं नास्ति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004941 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 4 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 378 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |