Page Text
________________
द्वात्रिंशिका
• નયલતાકારની હૃદયોર્મિ • છે કે સાપેક્ષપણે સર્વદર્શનસમૂહ એ જ જિનાગમ છે. પૂર્વધર શ્રીજિનભદ્રગણી ક્ષમાશ્રમણજીએ તો વિશેષાવશ્યકભાષ્યમાં સ્પષ્ટપણે જણાવેલ છે કે “મિચ્છત્તસમયસમૂઢ સમ્મત્ત' (વિ.આ.ભા.ગા.૯૫૪) અર્થાત્ મિથ્યા મતોનો સમૂહ (= સમ્યફ સમન્વય) એટલે જ સમ્યકત્વ ! તે જ રીતે શ્રી હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજે ઉપદેશપદ ગ્રંથમાં જણાવેલ છે કે
जं अत्थओ अभिन्नं अण्णत्था सद्दओ वि तह चेव ।
तम्मि पओसो मोहो विसेसओ जिणमयठियाणं ।।६९३ ।। અહીં શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજે સ્પષ્ટપણે ફરમાવેલ છે કે જિનાગમના અર્થથી/પરમાર્થથી વિપરીત ન હોય તેવા અન્યદર્શનસંબંધી વચન-પદાર્થ ઉપર દ્વેષ રાખવો તે જિનેશ્વર ભગવંતના અનેકાંતવાદમાં રહેલા આરાધકો માટે તો વાસ્તવમાં વિશેષરૂપે મૂઢતા જ કહેવાય. અર્થાત્ જૈનેતરદર્શનોમાં દર્શાવેલ જિનમતઅવિરુદ્ધ વચન અને પદાર્થોનો તિરસ્કાર જો જૈનો કરે તો અનેકાન્તવાદમાં રહેવા છતાં વાસ્તવમાં અનેકાંતવાદને જ તેઓ ઓળખી નથી શક્યા- એમ કહેવું લેશ પણ અજુગતું નથી. ષોડશક પ્રકરણમાં પણ જણાવેલ છે કે
गुणतः तुल्ये तत्त्वे संज्ञाभेदागमान्यथादृष्टिः ।
भवति यतोऽसावधमो दोषः खलु दृष्टिसंमोहः ।।४/११।।। આ શ્લોકમાં પણ શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજે સ્પષ્ટપણે જણાવેલ છે કે ગુણની દૃષ્ટિએ, આધ્યાત્મિક ફલની દૃષ્ટિએ પરદર્શનમાં જણાવેલ તત્ત્વ જો જિનાગમોક્ત તત્ત્વ જેવું જ હોય તો તેવા તત્ત્વને વિશે “આ તો મિશ્રાદષ્ટિએ જણાવેલ છે. માટે મિથ્યા છે, કલ્પિત છે આ પ્રમાણે અન્યથાદષ્ટિ = દોષદષ્ટિ કરવી તે “દષ્ટિસંમોહ' નામનો દોષ છે. આ દોષ બધા દોષોમાં કનિષ્ઠ દોષ છે.
ષોડશક પ્રકરણની યોગદીપિકાવ્યાખ્યામાં મહોપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજી મહારાજે પણ જણાવેલ છે કે - સર્વસ્યપિ સવનચ વરસડપ સમયાનન્યત્વત્િ | (છોડ.૪/99 યો.વી.)
અર્થાત્ અન્યદર્શનમાં પણ રહેલા તમામ સર્વચનો સ્વસમયથી = જિનાગમથી અભિન્ન જ છે. કારણ કે અવિસંવાદી અર્થ પરમાર્થતઃ દ્વાદશાંગીમૂલક જ છે. તેથી અવિસંવાદી અર્થના પ્રતિપાદક અન્યદર્શનશાસ્ત્રનો અપલાપ કરવામાં દ્વાદશાંગીનો જ અપલોપ થઈ જાય. આવું કાત્રિશિકાસ્વપજ્ઞવૃત્તિમાં જણાવેલ છે. આ રહ્યા શબ્દો : “અત્રપિ વિસંવિના મર્થસ્થ વૃષ્ટિવદ્વિમૂત્વાન્ તરિરીરને दृष्टिवादस्यैव तत्त्वतो निराकरणम्' (द्वा.द्वा.२/१४ वृ.)
તથા જિનવચનથી અવિરોધી એવા અન્યધર્મના વચનની અરુચિ કરવામાં આવે તો ફલતઃ દ્વાદશાંગી પ્રત્યે જ અરુચિ થઈ જાય છે. આવું ષોડશકવૃત્તિમાં ઉપાધ્યાયજી મહારાજે જણાવેલ છે. આ રહ્યા તે શબ્દો : “તહરુધિતુ તત્ત્વતો વીવાડવિપર્યવસાયિની’ (.9૬/૦રૂ વૃત્તિ).. જિનવચનસંવાદી એવા અન્યદર્શનીના વચનનો અપલાપ કરવામાં તો દ્વાદશાંગીની/જિનવચનની જ આશાતના થઈ જાય, ભગવાનની જ અવજ્ઞા થઈ જાય. આવું ઉપદેશપદ-સુખસંબોધિની વ્યાખ્યામાં શ્રી મુનિચંદ્રસૂરિજી મહારાજે જણાવેલ છે. આ રહ્યા તે શબ્દો : “તેષાવિજ્ઞાવર સર્વ દુરવમૂનમૂતાયા ભાવવિજ્ઞાયા: પ્રસાતું ન સાવિત્ રુન્યસિદ્ધિ' (૩૫.૫૮.૬૬૪ વૃત્તિ) આ અવજ્ઞા જ સર્વ દુઃખનું મૂળ છે. જિનાગમથી અવિરુદ્ધ એવા પરદર્શનોક્ત આધ્યાત્મિક ઉમદા પદાર્થનો અપલાપ કરવાથી કાંઈ આત્માનું કલ્યાણ ન થાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004938 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 1 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 478 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |