Page Text
________________
११८
• गुरुपारतन्त्र्यविचारः •
सदाशयः ‘संसारक्षयहेतुर्गुरुरयमि ति कुशलपरिणामः ।। २३ ।। 'वचनाराधनाद्धर्मोऽधर्मस्तस्य च बाधनात् । धर्मगुह्यमिदं वाच्यं बुधस्य च विपश्चिता ।। २४ ।। वचनेति । वचनाराधनाद् = आगमाराधनयैव धर्मः, तस्य = वचनस्य च बाधनाद् एव अधर्मो, नान्यत्रैकान्त इत्येतदुपसर्जनीकृतसकलक्रियं प्रधानीकृतभगवद्वचनं धर्मगुह्यं (इदं) च बुधस्य इति गणरत्नमहोदधौ वर्धमानः ।
द्वात्रिंशिका -२/२४
'संसारक्षयहेतुर्गुरुरयमि' ति कुशलपरिणामः तेन अनुगतं = सहितं, न तु जात्यादिसमसम्बन्धज्ञानेनानुगतं, गुरुविषयाऽऽन्तरप्रीतिविशेषात्, न तु विष्टिमात्रज्ञानाद् गुरोः पारतन्त्र्यं = गुर्वाज्ञावशवर्त्तित्वम् । तत एव परमगुरुप्राप्तिश्रवणात् । तदुक्तं मध्यमदेशनाविधिप्रदर्शनावसरे षोडशके मध्यमबुद्धेस्त्वीर्यासमितिप्रभृति त्रिकोटिपरिशुद्धम् । आद्यन्तमध्ययोगैर्हितदं खलु साधुसद्वृत्तम् ।। अष्टौ साधुभिरनिशं मातर इव मातरः प्रवचनस्य । नियमेन न मोक्तव्याः परमं कल्याणमिच्छद्भिः । । एतत्सचिवस्य सदा साधोर्नियमान्न भवभयं भवति । भवति च हितमत्यन्तं फलदं विधिनाऽऽगमग्रहणम् ।। गुरु पारतन्त्र्यमेव च तद्बहुमानात्सदाशयानुगतम् । परमगुरुप्राप्तेरिह बीजं तस्माच्च मोक्ष इति ।। इत्यादि साधुसद्वृत्तं मध्यमबुद्धेः सदा समाख्येयम् ← ( षोड. २ / ७-८-९-१०-११ ) इति ।।२ / २३ ।। अवसरसङ्गतिप्राप्तं बुधोपदेश्यमा 'च' । उपसर्जनीकृतसकलक्रियं = गौणीकृता यस्मिन् कृत्स्ना धर्मक्रियाः तत् तथा प्रधानीकृतभगवद्वचनं धर्मगुह्यं = धर्मरहस्यं बुधस्य = आगमतत्त्वपरीक्षकस्य विपश्चिता गीतार्थेन वाच्यं = उपदेश्यम्, वचनाऽऽय‘આ ગુરુ મારા સંસારનો નાશ કરવામાં હેતુ છે' આવા કુશલ પરિણામથી ગુરુનું પારતંત્ર્ય રાખવું આ પણ સાધ્વાચાર છે. એવું મધ્યમબુદ્ધિને જણાવવું. (૨/૨૩)
વિશેષાર્થ :- પ્રાયઃ નાની ઉંમરમાં યાદશક્તિ તીવ્ર હોય છે અને સમજશક્તિ ઓછી હોય છે. આથી પ્રથમ વયમાં સાધુ સૂત્ર ગોખે. મધ્યમવયમાં યાદશક્તિ ઘટે અને સમજશક્તિ વધે. માટે દ્વિતીય વયમાં આગમના અર્થનું શ્રવણ અને ચિંતન કરે તથા સૂત્ર-અર્થના પરિશીલનથી મનને ભાવિત કર્યા પછી પાછલી ઉંમરમાં ધ્યાનથી આત્માને સાધુ ભાવિત કરે તથા ગુણસભર કૃતજ્ઞભાવે સાધુ ગુરુને સમર્પિત રહે. ગુરુસમર્પણભાવ એ પરમગુરુની પ્રાપ્તિનું અમોઘ બીજ છે. અને એનાથી મોક્ષ થાય છે. આવું षोडश प्रकरएामां (२/१०) श्री हरिभद्रसूरिक महारा जतावेस छे. (२/२3)
મધ્યમબુદ્ધિદેશના બતાવ્યા બાદ પંડિતયોગ્ય દેશનાને બતાવતા ગ્રન્થકારશ્રી કહે છે કે * પંડિતયોગ્ય ધર્મદેશના ક્ષ
१. हस्तादर्शे 'वचनाराधनाद्' इति नास्ति । २. हस्तादर्शे 'धर्माधर्म' इति पाठोऽशुद्धः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
-
ગાથાર્થ :- જિનવચનની આરાધનાથી ધર્મ છે અને જિનવચનની વિરાધનાથી અધર્મ છે. આ ધર્મરહસ્ય સાધુએ પંડિત શ્રોતાને કહેવું જોઈએ. (૨/૨૪)
ટીકાર્થ :- વિદ્વાન સાધુએ પંડિત શ્રોતાને ધર્મરહસ્ય જણાવવું. તે આ રીતે - જિનવચનની આરાધનાથી જ ધર્મ થાય છે. અને જિનવચનની વિરાધનાથી જ (કાયકષ્ટ વગેરે સહન કરવા છતાં) અધર્મ થાય छे. खा खेड ४ भाषतमां खेअन्त छे. अहिंसा, सत्य, अयौर्य, तय, अयम्लेश वगेरे अन्य डियामां
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004938 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 1 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 478 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |