Page Text
________________
• फलभेदेन दानभेदसमर्थनम् •
४५
शुद्धदानं, असंयतायाशुद्धदानं इत्यभिलापाः । तस्यां ( = पात्रदानचतुर्भङ्ग्यां) आद्यो भङ्गः सम्यग् = अतिशयेन शुद्ध ( = संशुद्ध) इष्यते, निर्जराया एव जनकत्वात् । (द्वितीये = ) द्वितीयभङ्गे कालादिभेदेन ’फलभावाभावाभ्यां भजना विकल्पात्मिका । शेषौ = तृतीयचतुर्थभङ्गौ अनिष्टफलदौ एकान्तकर्मबन्धहेतुत्वान्मतौ ।। २१ ।।
=
← (या. व. स्मृ. १/६ ) इत्युक्तम् । निर्जरायाः मोक्षौपयिकायाः क्लिष्टकर्मनिर्जरायाः एव जनकत्वात् उपधायकत्वात् । एवकारेण पापबन्धो व्यवच्छिद्यते, न तु मोक्षमार्गप्रवर्तनप्रयोजकसामग्र्याक्षेपकपुण्यबन्धः, तस्य कथञ्चिदुपादेयत्वात् ।
द्वितीयभङ्गे = संयताय स्वभवनिस्तारवाञ्छया दीयमाने अप्रासुकद्रव्यादिदाने कालादिभेदेन = दुर्भिक्षसुभिक्षादिकाल - क्षेत्र- पुरुषादिविभेदेन फलभावाभावाभ्यां = निरुक्तनिर्जरालाभादि-तदलाभपापबन्धादिभ्यां 'पुष्टा-लम्बने शुद्धमेव, अपुष्टालम्बने चाशुद्धमेवे 'ति तात्पर्येण 'स्यात् शुद्धं, स्याद् अशुद्धमिति विकल्पात्मिका
=
भजना = व्यवस्था अवगन्तव्या ।
तृतीय- चतुर्थभङ्गौ = असंयताय सुपात्रत्वधिया स्वभवनिस्तारवाञ्छया आराध्यत्वबुद्ध्या वा दीयमानं शुद्धद्रव्यादिदानमशुद्धद्रव्यादिदानञ्च एकान्तकर्मबन्धहेतुत्वात् एकान्ततः पापकर्मबन्धोपधायकत्वात् अनिष्टफलदौ = भवभ्रमणादिफलदायकौ मतौ जिनैः व्याख्याप्रज्ञप्तौ । तथाहि (१) समणोवासगस्स णं भंते! तहारूवं समणं वा माहणं वा पडिहयपच्चक्खायपावकम्मं फासुएसणिज्जेणं असण- पाण- खाइमसाइमेण पडिलाभेमाणस्स किं कज्जति ? गोयमा ! एगंतसो निज्जरा कज्जइ, नत्थि य से पावे कम्मे कज्जति। (२) समणोवासगस्स णं भंते ! तहारूवं समणं वा माहणं वा अफासुएणं अणेसणिज्जेणं असण-पाण- खाइम- साइमेण पडिलाभेमाणस्स किं कज्जइ ? गोयमा ! बहुतरिया से निज्जरा कज्जइ, अप्पतराए से पावे कम्मे कज्जइ । ( ३- ४) समणोवासगस्स णं भंते ! अस्संजय-अविरयअपडिहयपच्चक्खायपावकम्मं फासुएण वा अफासुएण वा एसणिज्जेण वा अणेसणिज्जेण वा असणपाण -खाइम - साइमेण पडिला भे-माणस्स किं कज्जइ ? गोयमा ! एगंतसो से पावे कम्मे कज्जइ, नत्थ से काइ निज्जरा कज्जइ ← (व्या. प्र.श. ८- उ. ६ सूत्र - ३३१ ) इति । શુદ્ધ દાન, (૨) સંયતને અશુદ્ધ દાન (૩) અસંયતને શુદ્ધ દાન અને (૪) અસંયતને અશુદ્ધ દાન. આમાં પ્રથમ પ્રકાર અત્યન્ત શુદ્ધ મનાય છે. કારણ કે તે નિર્જરાને જ ઉત્પન્ન કરે છે. બીજા પ્રકારમાં કાળ વગેરે વિશેષ પરિબળની અપેક્ષાએ નિર્જરારૂપ ફળની પ્રાપ્તિ અને અપ્રાપ્તિ દ્વારા ભજના જાણવી. (અર્થાત્ દુર્ભિક્ષ વગેરે કાળ, ઉગ્ર તપસ્વી વગેરે પાત્ર, સાદ્વેષી વગેરેથી ભરપૂર ક્ષેત્ર આવી કોઈક સ્થિતિમાં અપવાદથી જે અપ્રાસુક દાન ગૃહસ્થ કરે તે શુદ્ધ જ છે. અર્થાત્ નિર્જરાનો જ તે ઉત્પાદક છે અને સુકાળ, સુલભ ભિક્ષા, સહિષ્ણુ સાધુ આવા બધા સંયોગોમાં અશુદ્ધ દાનની આવશ્યકતા ન હોવા છતાં પણ દાતા જો અશુદ્ધ દાન આપે તો તે અશુદ્ધ સુપાત્રદાન કહેવાય. એનાથી એકાન્તે નિર્જરાનો લાભ ન થાય આ પ્રમાણે ભજના = વ્યવસ્થા જાણવી.) ત્રીજા અને ચોથા પ્રકારના દાન અનિષ્ટ ફળને આપનાર મનાયેલ છે. કારણ કે તે એકાન્તે કર્મબંધનો હેતુ છે. (૧/૨૧)
१. मुद्रितप्रतौ ... पा त...' इत्यशुद्धः पाठः । २ हस्तादर्शे 'फल' नास्ति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
-
=
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004938 |
| Book Title | Dwatrinshada Dwatrinshika Prakran Part 1 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Andheri Jain Sangh |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 478 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |