________________
લબિ તણા ભંડાર માનવોની આ દશાનું કલંક આજ દિન સુધી ભારતને માથે લદાયેલું જ રહ્યું છે.
વીસમી સદીમાં વિજ્ઞાનક્ષેત્રની હરણફાળના વિકાસથી અંજાયેલું ભારત હજી આ પ્રથામાં કંઈક અંશે અટવાયેલું જ રહ્યું છે.
આ એક ક્લંક ઓછું હોય તેમ બીજી પ્રણાલિ એ હતી કે કેટલાક પ્રકારના યજ્ઞોમાં નિરપરાધી પશુઓનું બલિદાન અપાતું હતું. અને ભોળા જનસમાજને એવી શ્રધ્ધા કરાવવામાં આવતી કે આ પશુઓનો બલિ આપવાથી તેઓ સ્વર્ગ પામશે. અર્થાત્ આ યજ્ઞ તેમને માટે ઉપકારી છે. આવી એક ભ્રામક કલ્પનાએ સ્પર્ધાનું વાતાવરણ સજર્યું, અને હિંસક થશોમાં પંડિતો ઋષિઓ, વિપ્રો સૌએ જનસમાજને અજ્ઞાનતા પ્રત્યે દોરી જવામાં મુખ્ય ભાગ ભજવ્યો. જેના પરિણામે આજે વૈજ્ઞાનિક અને બુધ્ધિપ્રધાનયુગમાં પણ આવું કૃત્ય સંપૂર્ણપણે નિવારી શકાયું નથી !
આ બંને પ્રકારોનાં દૂષણોની સ્પર્ધાત્મક જડનું બીજ એવું રોપાઈ ગયું કે આજે પણ તે પરંપરાના વલણ પ્રસિદ્ધ છે. તે સમયના આવાં અજ્ઞાનમૂલક પરિબળોથી પ્રજાને જાગૃત કરવા શ્રમણ પરંપરામાં ભગવાન મહાવીર અને બૌધ્ધ પરંપરામાં અહંત-બુધ્ધ બંનેએ પોતાના અનુભવ દ્વારા ઘોષણા કરી કે :
અહિંસા જ પરમ ધર્મ છે - હિંસક યજ્ઞ અને વર્ણભેદને એક પડકાર આપ્યો. પોતે અહિંસાને સર્વ પ્રકારે પોતાના જીવનમાં ત્યાગ વૈરાગ્ય અને મૈત્રીભાવ દ્વારા પ્રગટ કરી
ભગવાન મહાવીરે કહ્યું કે સર્વ જીવો પ્રત્યે મૈત્રીભાવ રાખો. નિર્વેરબુધ્ધિ કેળવો તમારા ભોગે પણ અન્યને સુખ આપો. તમને જેવું સુખ વહાલું છે, તમને જેમ સુખેથી જીવવું ગમે છે, તેમ જગતના સર્વ જીવોને સુખ અને જીવન વહાલું છે, તેનો સ્વીકાર કરો.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
