Page Text
________________
ગુણ પ્રત્યય અવધિજ્ઞાનના પ્રકાર :
૧. અનુગામી : એક જગ્યાએથી બીજી જગાએ જવા છતાં આંખની જેમ સાથે રહે તે. અવધિજ્ઞાની સંખ્યાત અસંખ્યાતા જોજન દૂરના ક્ષેત્રને સ્થળાંતરે જોઈ શકે છે.
અનનુગામી : સ્થળાંતર થવાથી અદૃશ્ય થાય છે, ઉપયોગરૂપ નથી. ૩. વર્ધમાન : દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવની મર્યાદાથી વધતું જાય. હિયમાન : પરિણામોની અહંકાર કુતૂહલ આદિ અશુદ્ધિથી ઘટતું જાય. અપ્રતિપાતિ : આ જ્ઞાન કેવળજ્ઞાનના એક મૂહૂર્ત પહેલા પ્રગટે છે
૪.
૫.
અને કેવળજ્ઞાન પ્રગટ થતાં તેમાં સમાઈ જાય છે.
પ્રતિપાતિ : પ્રગટ થાય ને તરત જ અદૃશ્ય થાય છે. ભવપ્રત્યય અવધિજ્ઞાનમાં તે તે નારક કે દેવોને ક્ષેત્રાદિની મર્યાદામાં હોય છે. દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર કાળ ભાવની અપેક્ષાએ અવધિજ્ઞાન
દ્રવ્યથી : અવધિજ્ઞાન દ્વારા આત્મા અનંતા અનંતરૂપી દ્રવ્યો પૈકી અનંત દ્રવ્યોને જાણે છે, અને જુએ છે. સંપૂર્ણ દ્રવ્યોને જુએ તે પરમાધિ છે. ક્ષેત્રથી : અવધિજ્ઞાની અંગુલના અસંખ્યાતમાં સૂક્ષ્મક્ષેત્રનાં રૂપી દ્રવ્યોને જોઈ શકે અને વધુમાં વધુ અનંત ક્ષેત્રો પૈકી અસંખ્ય ક્ષેત્રને જાણે. કાલ : અવધિજ્ઞાની ઓછામાં ઓછા એક સમયથી વધારે કાલરૂપી દ્રવ્યોને જાણે, જુએ. અને વધારેમાં વધારે અતીત, અનાગત કાળનારૂપી દ્રવ્યોને જાણે અને જુએ.
૬.
ભાવથી અવધિજ્ઞાન રૂપી દ્રવ્યોના અનંત પર્યાયને જાણે અને જુએ છે અને અધિકથી અનંત ભાવોને જાણે છે.
મતિ અને શ્રુતજ્ઞાન મન અને ઈંદ્રિય સુધી મર્યાદિત છે, અવધિજ્ઞાન ઈંદ્રિયાતીત શક્તિ છે. મિથ્યાર્દષ્ટિનું આ જ્ઞાન વિભંગજ્ઞાન છે. ગુણપ્રત્યય અવધિજ્ઞાનનો અધિકારી મુખ્યત્વે મુનિ છે. શુદ્ધ ઉપયોગના પરિણામે મુનિને અને કવચિત શ્રાવકને અવધિજ્ઞાન પ્રગટે છે. એ શ્રાવક ભાવસાધુપણે હોય છે. અવધિજ્ઞાન આત્મગુણને સહાયક છે. તીર્થંકર ભગવંતો જન્મથી અવધિજ્ઞાન સહિત જન્મે છે.
દ્રવ્ય ક્ષેત્રાદિથી જ્ઞાનની મર્યાદા રહે છે તેથી જ્ઞાન ખરું પણ મર્યાદિત જ્ઞાન-અવધિજ્ઞાન મનુષ્યને પુરુષાર્થથી પ્રગટેલું ગુણપ્રત્યય છે. દેવોને પુણ્યનો
૯૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
સ્વરૂપ અવલોકન
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004901 |
| Book Title | Swarup Avalokan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sunandaben Vohra |
| Publisher | Sunandaben Vohra |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |