Page Text
________________
પૂજાદિ કરીને સંસારના સુખભોગની ઈચ્છા રાખે તે આસ્થા નથી. પરંતુ વિચારશીલ થઈ વિવેકપૂર્વક સત્ દેવ ગુરુ ધર્મની આરાધના કરે તો સાચી આસ્થા સ્થિર થાય. બાહ્યસંયમ વાદરૂપ છે. અંતરસંયમ-ભાવસંયમ મુક્તિ તરફનું લક્ષ છે.
અનુકંપા : કોઈજીવને થોડી ઘણી મદદ કરી પોતે છુટકારો મેળવે કે ઉપકાર કર્યાનો સંતોષ માને તે અનુકંપા નથી. જે જીવ પોતાની રાગાદિની પીડાની દયા નથી કરી શકતો અને સંસાર વધારે છે તે બીજા જીવની દયા કરી શકતો નથી. દયા દાન કરી પોતે વધુ અનુકૂળ સાધનો ઈચ્છે તો સંસાર વધે છે. સાચી અનુકંપાથી જીવ પોતે સંતોષી બને છે અને બીજાને આત્મ લાભ થાય છે. પ્રશમાદિ ગુણો દ્વારા નિર્મળ થયેલો જીવ અનુકંપા દ્વારા સ્વનું અને પરનું કલ્યાણ કરી શકે છે. જે જીવ પોતે સંસારભાવથી મુક્ત નથી થતો તે અન્યને કેવી રીતે કરી શકે? પુણ્ય મેળવવાની આશાએ કરેલું દાન મુક્તિદાતા નથી. કાર્યકારણભાવે પુણ્ય મળે પણ તોય તે સંસારની વૃદ્ધિ કરનારું છે. એવું દાન લેનારની પણ સંસાર વિષેની આસક્તિમાં વૃદ્ધિ થશે. આમ બંનેની આત્મ સંપત્તિ લૂંટાઈ જશે. જેને દાન-અનુકંપા જેવા સાચાભાવને સેવવા છે તેણે જીવનની નીતિ-રીતિમાં ભારે ઉત્ક્રાંતિ કરવી પડશે. અનીતિથી એકઠું થયેલું ધન પરોપકારાર્થે વાપરીને પણ તેનાથી મુક્ત થવાતું નથી. જેવું દાન તેવું પાત્ર. આમ અજ્ઞાનવશ થયેલું દાન અંતરાયને દૂર નથી કરતું.
આજે સ્વામીવાત્સલ્ય જેવા સમારંભો યોજાય છે તેમાં એવી આશા રાખવામાં આવે છે કે કોઈ જ્ઞાની પાત્ર જીવ આવશે અને સુપાત્રે દાન થવાથી પોતાને મોટો લાભ થશે. અનીતિના ધનથી, હેતુ સહિત ભાવથી લાભની આકાંક્ષાથી કરેલું દાન સુપાત્રે થતું નથી. મૂળમાં જ મલિનતા હોય પછી સુપાત્રનો યોગ મળે કયાંથી ? જ્ઞાનીની આજ્ઞા પ્રમાણે તો નીતિનું ધન, વાસનારહિત દાન સુપાત્રને યોગ્ય છે. અને મન વગેરેને પ્રભુની ભક્તિમાં અર્પણ કરી દેવા તે મહાન દાન છે. સ્વામીવાત્સ્ય જેવા સમારંભો કરીને સર્વ જીવમાં સમાન ભાવ ન થાય તો, મોટા આરંભ કરીને જીવ કર્મબંધનમાં પડે છે. આવાં શુભ અનુષ્ઠાનોમાં પોતાની લાલસાઓ સેવીને જીવ અધોગતિને નોતરે છે. અને આવી બાહ્ય ક્રિયાઓ દ્વારા
| સ્વરૂપ અવલોકન
૨૮
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004901 |
| Book Title | Swarup Avalokan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sunandaben Vohra |
| Publisher | Sunandaben Vohra |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |