________________
પછી સિદ્ધ, બુદ્ધ અને
જૈન કોણ :
મુક્ત થાય છે.
ગૃહસ્થે નીતિથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરવું જોઈએ, અને ઓછી જરૂરિયાતથી જીવનનિર્વાહ કરવો જોઈએ. શરીરના અને અન્ય સાધન વડે મોક્ષ સાધનાનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ. દેહાદિ મારાં નથી, આત્મ સાધન માટે તે મળ્યા છે તેવી શ્રદ્ધા કરવી તે મનુષ્યદેહની સાર્થકતા છે. તે માટે જૈનદર્શનના સિદ્ધાંતનો મૌલિક અભ્યાસ કરવો જરૂરી છે. રાગદ્વેષ રહિતતા તે વિતરાગ. આવી વિતરાગતાને આરાધે તે જૈન. પોતાના અંતરકષાયોને જીતે તે જિન. એવા જિનને આરાધે તે જૈન. દેહમાં આત્મબુદ્ધિ થવી તે મિથ્યાજ્ઞાન છે. તે અજ્ઞાન જ છે. દેહ મન વગેરેના અણુએ અણુની શુદ્ધતા કરવી પડશે. જ્ઞાનગુણની પરિણતિ સિવાય અજ્ઞાન દશા દૂર થતી નથી.
આજે દેહાદિ સાધનની અનુકૂળતા મળી છે તે પાપાનુબંધી પુણ્યનું ફળ છે. જો પુણ્યનો ઉપયોગ આત્માર્થે નહિ થાય તો તે પુણ્ય પણ પાપમાં પરિણમશે. મુમુક્ષુએ જ્ઞાનીના વચન અને અનુભવ પર શ્રદ્ધા રાખી ધર્મ અનુષ્ઠાનોની સહાયથી માર્ગનો નિર્ણય કરવાનો છે. યુવાનીમાં કે દેહાદિની અનુકૂળતામાં જ જ્ઞાન આરાધનની વૃત્તિ તરફ વળે દૃઢતા વધે. ભોગાદિમાં શક્તિ વેડફાઈ ગયા પછી કે વૃત્તિને આધીન થયા પછી તેમાંથી બહાર નીકળવું દુર્લભ થતું આપણે જોઈએ છીએ. અને અનેક પ્રકારના અંતરાયો ઊભા થાય છે. દંઢ આરાધના પછી વૃદ્ધાવસ્થા કે અશાતાના ઉદયમાં જીવ સમતાથી સ્વકર્મને વેદે છે.
ન
જૈન ધર્મને પામેલી વ્યક્તિ શાંત અને સંતોષી હોય. બાહ્યાચારમાં દંભ ન હોય. સદાચારીના અંતરગુણો વિકસે છે. અને દોષો સહજ રીતે દૂર થાય છે. કારણકે પોતાના દોષનું મૂળ શોધ્યા વગર તેને ચેન પડતું નથી. જ્ઞાનીના આશ્રયે તેમણે કહેલા માર્ગે જ્ઞાનનો અભ્યાસ કરે તો કષાયો શાંત થાય છે.
રત્નત્રય :
મિથ્યાત્વની મુખ્યતાથી રાગદ્વેષ અને ક્યાયોની પરિણતિથી ક્ર્મબંધ થાય છે. તે શુદ્ધ સાધનથી નષ્ટ થાય છે. તેનાં ત્રણ સાધન છે. સમ્યજ્ઞાન, સમ્યગ્દર્શન અને સમ્યચારિત્ર. આ ત્રણે આત્માના
૨૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
સ્વરૂપ અવલોકન
www.jainelibrary.org