________________
તત્ત્વોથી દૂર રાખે છે.
મનુષ્યદેહ અનેકવાર મળ્યો, હવે એમ થવું જોઈએ કે આ દેહ આંટા ખાવા માટે નથી, કાર્ય-સાધના માટે જ છે. દોષોનો નાશ કરી આગળ વધતા જવું. આયુષ્યબંધ ન પડયો હોય તો હજી ઘણો સુધાર થઈ શકે તેમ છે. શરીરનાં કાર્યો તરફ અનાસક્ત રહેવું, ને વૃત્તિ બળવત્તર હોય તેને ક્ષીણ કરવા પુરુષાર્થ કરવો. ભયભીત રહેવાની જરૂર નથી. પરંતુ જાગૃત રહેવાની જરૂર છે.
સાધકે હંમેશાં ઉપયોગશીલ રહેવું જોઈએ. પોતાને ઉત્તમ માનવ થવું છે એમ વિચારી તે પ્રમાણે આચરણ કરવું. અદલા-બદલાની અપેક્ષાએ કર્તવ્ય ન કરવું. બુદ્ધિ સ્વચ્છ રાખવી. અસારભૂત તત્ત્વમાંથી પણ સારવસ્તુ મેળવે ત્યારે વાસના હારી જાય છે. અને જીવ શાંતદશા, ઉદ્યોત, આતપ જેવી પ્રકૃતિઓ પ્રાપ્ત કરે છે. માતા પિતા દ્વારા શરીર મળ્યું, તેમાં પૂર્વના સંસ્કાર હોય. છતાં માનવ તેમાં પરિવર્તન કરી શકે છે.
બહારના વાતાવરણની શુદ્ધિ સાધકને સહાય કરે છે તેમ આંતરશુદ્ધિ માટે વિતરાગદેવના વચનને અનુસરવાનું છે. ધર્મનાં સાધનો સહાયક થાય ઉપાદાન તો પોતે જ શુદ્ધ રીતે કરવાનું છે. અંતરમાં આકાંક્ષા હોય કે માનવ મટીને દેવ બનું. રોગી મટી નીરોગી બનું. ટૂંક મટી રાજા બનું. ધર્મ સાધનથી કદાચ એવું બને તો પણ વીતરાગદેવે કહેલો માર્ગ આરાધ્યા વગર મુક્તિ નથી. આત્માને સ્પર્શે તે ધર્મ છે. શુભ પણ વાસના હોય તો તેની તૃપ્તિ ન થતાં દુ:ખ ઊપજે. તેમાંથી આર્તધ્યાન થાય, પછી પ્રમાદ, અવિવેક આવે, જીવ આવરણમાં ડૂબે. આજે આપણી પાસે જે સાધન ઉપલબ્ધ છે તેમાં શું થઈ શકે ? સત્ દેવ, ગુરુ, ધર્મ નિમિત્ત છે. ઉપાદાન પોતાનો આત્મા છે. આટલું મળે છતાં ઉદયકર્મની સામે જોઈ બેસી રહીએ તો શું થાય ? આત્મા સ્વરૂપે શુદ્ધ છે. શુદ્ધ દશા તે જ આત્મા છે. છતાં જીવ અનુકૂળતા અને પ્રતિકૂળતામાં પડે છે. જો જીવ દોષો દૂર કરવા પ્રયત્ન કરે અને શુદ્ધિ ન થાય તેમ બને નહિ, શું ક્ષતિ છે તે શોધ. બેસતાં, ઊઠતાં, હરતાં-ફરતાં, ખાતાં, પીતાં, એક જ રટણ કે હું શુદ્ધ આત્મા છું. વર્તમાનમાં કયા દોષમાં અટવાયો છું તે જો.
એક આત્મરુચિ જાગ્યા પછી દેહ ધારણ કરવા ગમશે નહિ, તે જ
સ્વરૂપ અવલોકન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
૧૯૧ www.jainelibrary.org