Page Text
________________
છે, ત્યાં ભ્રમ થાય અને જીવ અનંતાનુબંધી સુધી ચાલ્યો જાય, અધિકારી હોય તો તરત જ પાછો વળે, બે ઘડીના સામાયિકનો કાળ મહત્ત્વનો છે. તેમાં ક્રિયા શુદ્ધ થવી જોઈએ. પ્રતિક્રમણમાં કષાયોનું સંશોધન થવું જોઈએ. મને કયાં આવરણ છે તે વિચારવું. નવકાર મંત્રનું પણ મહાફળ છે. આ સર્વ ક્રિયા શુભભાવે થાય ત્યારે ઉચ્ચ ગતિ થશે અને સમ્યગુભાવે, આત્મલક્ષે થાય તો કર્મથી મુક્તિ થઈ જાય. સમતા એ આત્માની વિભૂતિ છે. આત્મબળથી શરીર પાસે કામ લેવાય છતાંય શરીર વિનાશી છે, આત્મા અવિનાશી છે. ચારિત્ર મોહનીયની જાળ :
મોહનીયકર્મના બે પ્રકાર છે. (૧) દર્શન મોહનીય અને (૨) ચારિત્ર મોહનીય.
ચારિત્ર મોહનીયના સોળ કષાય અને નવ નોકષાય તેવા બે ભેદ છે. કુલ પચીસ ભેદ છે.
કષાય કષ - એટલે જન્મમરણરૂપ સંસાર આય-આવવું, સંસારની પ્રાપ્તિનો લાભ. નોકષાય- કષાય જેવા. કષાયના ઉદયની સાથે તેનો ઉદય હોય, અથવા કષાયને ઉત્તેજિત કરે. કેવળ નોકષાયનું કંઈ બળ નથી. કષાય સાથે તેનું બળ ટકે છે. ક્ષાયના પ્રકાર અને સ્વભાવ : (૧) જે કષાયના પ્રભાવથી જીવ અનંતકાળ સુધી સંસારમાં ભ્રમણ કરે.
સ્વરૂપની અને સંત દેવ, ગુરુ, ધર્મની રુચિ ન થાય. ક્રોધ, માન,
માયા, લોભની તીવ્રતાને અનંતાનુબંધી કષાય કહે છે. (૨) જે કષાયના ઉદયમાં કંઈક મંદતા છે. પણ દેશવિરતિરૂપ અલ્પ
વ્રતાદિ નથી તે અપ્રત્યાખાની કષાય છે. શ્રાવક ધર્મની પ્રાપ્તિ થતી
નથી. આ કષાય ક્રોધાદિ ચારે ભેદે છે. (૩) જે કષાયના ઉદયથી સર્વવિરતિરૂપ દશા રોકાય છે સાધુધર્મની પ્રાપ્તિ
થતી નથી તેને પ્રત્યાખાનાવરણ કષાય કહે છે. આ કષાય ક્રોધાદિ
ચાર ભેદે છે. (૪) જે કષાય પરિષહ કે ઉપસર્ગના આવવાથી સાધુ પણ ચળે તેને
સંજવલન કષાય કહે છે. તેના ક્રોધાદિ ચાર પ્રકાર છે. સંજવલન
સ્વરૂપ અવલોકન
૧૫૩ www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
| SR No. | 004901 |
| Book Title | Swarup Avalokan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sunandaben Vohra |
| Publisher | Sunandaben Vohra |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |