Page Text
________________
(૫) આશ્રવ : શુભપુદ્ગલ મેળવવા તે શુભાશ્રવ છે અશુભપુદ્ગલ
મેળવવા, દુઃખ ઉપજે તેવા પુદ્ગલનો યોગ થવો તે અશુભાશ્રવ છે. સુખનાં સાધનો મેળવવા જે પ્રવૃત્તિ કરવી તે દ્રવ્યાશ્રવ છે. તે માટેનાં જે પરિણામો થવા તે ભાવાશ્રવ છે. શુભ અશુભ તત્ત્વોનું જીવ સાથે સંયોગમાં આવવું તે આશ્રવ છે. શુભાશુભ પરિણામ તે ભાવાશ્રય
છે. તે પરિણામોને નિમિત્ત આપતી પ્રવૃત્તિઓ દ્રવ્યાશ્રવ છે. (૬) સંવર : શુભ અશુભ કર્મોને રોકનાર પરિણતિ તે ભાવસંવર છે.
કર્મપુલોનું જીવના સંયોગમાં ન આવવું તે દ્રવ્યસંવર છે. ઉદયમાં આવેલાં કર્મોને વિફળ બનાવે તે સંવર છે. જયાં સુધી શુભાશુભ ક્રિયા કરવાની રુચિ થાય છે ત્યાં સુધી સંસાર ઊભો છે. તેની ક્રિયામાંથી છૂટી નિવૃત્ત થવું, અકર્તાભાવે રહેવું તે
જીવનો ધર્મ છે. (૭) નિર્જરા કર્મોનું એક પ્રકારે આત્મપ્રદેશોથી જુદું થવું તે દ્રવ્ય નિર્જરા
છે. તેમાં આત્માનાં શુદ્ધ પરિણામોનું રહેવું તે ભાવ નિર્જરા છે. સામાન્ય રીતે જીવો દ્રવ્ય નિર્જરા કરે છે. જ્ઞાની મુનિઓ ભાવનિર્જરા કરે છે. જ્ઞાનાદિ ગુણમાંથી જે ભાવ જન્મે તે ભાવ નિર્જરા છે. સમકિતી જીવની સકામ નિર્જરા હોય છે. સકામ નિર્જરા ક્રમે કરી જીવને મુક્ત કરે છે. અકામ નિર્જરાથી પૂર્વનાં કર્મો ખરી પડે પણ નવા બંધ ચાલુ રહે. સકામ નિર્જરાથી પૂર્વનાં કર્મો ખરે અને નવા
ગ્રહણ ન થાય. (૮) બંધ : કર્મપુદ્ગલોનું જીવપ્રદેશોની સાથે ક્ષીર અને નીરના ન્યાયે
ભળી જવું તે દ્રવ્ય બંધ છે. તે બંધ પ્રવૃત્તિમાં થતી પરિણતિ તે ભાવબંધ છે. પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, રસ અને પ્રદેશ એમ ચાર પ્રકારે બંધ
થાય છે. પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, પ્રદેશ તે દ્રવ્યબંધ છે. ભાવબંધ રસથી છે. (૯) મોક્ષ કર્મપુલોનું સંપૂર્ણપણે આત્મપ્રદેશથી મુક્ત થવું તે દ્રવ્ય
મોક્ષ છે. આત્માના સર્વાશે શુદ્ધ પરિણામો તે ભાવમોક્ષ છે.
શુભ આશ્રવમાંથી પણ નીકળી જીવ સંવરભાવમાં આવે તો મોક્ષ તરફ જવાય. જ્ઞાનના પ્રકાશથી ચાલે તો મોક્ષનો માર્ગ મળે. આત્મધર્મ જ્ઞાનગ્રાહી છે. તે સ્વયં પ્રકાશી શકે છે. જૈનધર્મના સિદ્ધાંત પ્રમાણે બુદ્ધને
૧૪૨ Jain Education International
સ્વરૂપ અવલોકન
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004901 |
| Book Title | Swarup Avalokan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sunandaben Vohra |
| Publisher | Sunandaben Vohra |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |