________________
समास-विग्रहः
२०३
४२-ऋभूणां सदः ऋभु० 'तत्पुरुषः । शैलानां राजानः शैल. 'तत्पुरुषः', अंही एव शैलराजाः अंहि० 'कर्मधारयः', तान् अहि० । अनन्तश्वासौ महिमा च अनन्त० 'कर्मधारयः । अनन्तमहिम्नः प्रभवो यस्याः सा अनन्त 'बहुव्रीहिः', तां अनन्त । आप्तानां निकरः आप्त. 'तत्पुरुषः', तं आप्त। राकायाः राजा राका० 'तत्पुरुषः', राकाराजवद् आननं यस्य स राका० 'बहुव्रीहिः', तं राका० । न हिमा अहिमा ' नञ्तत्पुरुषः', अहिमा प्रभा यस्य सः अहिम ० 'बहुव्रीहिः', अहिमप्रभवद् वामः कायो यस्य सः अहिम० 'बहुव्रीहिः', तं अहिम० ॥
४३--निर्वाणस्य नितिः निर्वाण. 'तत्पुरुषः, निर्वाणनिति पुष्यन्तीति निर्वाण. 'उपपद 'समासः, तेषां निर्वाण । प्रचुरश्चासौ प्रमादश्च प्रचुर० 'कर्मधारयः', प्रचुरप्रमादस्य मारो यस्मिन् स प्रचुर० 'बहुव्रीहिः', तं प्रचुर० । भव एव अरिः भवा० 'कर्मधारयः,' भवारेः हरियस्मात् स भवा० 'बहुव्रीहिः', तेन भवा० । समा चासौ मा च सम० 'कर्मधा. रयः', सममायाः आगमो यस्मिन् स सम० 'बहुव्रीहिः', तेन सम० । विद्वांश्चासौ जनश्च विद० 'कर्मधारयः।। आरम्भ एव वारि आर० कर्मधारयः। आरम्भवारिणि हरिः आर० 'तत्पुरुषः, तेन आर०॥
४४--सारा चासौ अतुला च सारा० 'कर्मधारयः, सारातुला आमा यस्य स सारा० 'बहुव्रीहिः', तं सारा० । न विद्यते मलो यस्यां सा अमला 'बहुव्रीहिः । यतिरेव मा यति. 'कर्मधारयः, यतिमया नवीनः यति. 'तत्पुरुषः । अमला आयतिर्यस्य तद् अमला० 'बहुव्रीहिः', तद् अमला० ॥
४५--भ्रमणेन अर्जितानि भ्रम० ' तत्पुरुषः । पर्जन्याश्च दानवाश्च पर्जन्य. 'इतरेतरद्वन्द्वः', सुष्टु पूज्यः सुपूज्यः 'प्रादि 'समासः, पर्जन्यदानवानां सुपूज्यः पर्जन्य० 'तत्पुरुषः', तत्सं० पर्जन्य० । सुष्टु तानवानि सुता० 'प्रादि समासः, तानि सुता० । तव नाम त्वन्नाम 'तत्पुरुषः । पर्जन्यवद् दानं यस्य स पर्जन्य० 'बहुव्रीहिः', तत्सं० पर्जन्य० । वसुपूज्यस्य सुतः वसु० ' तत्पुरुषः, तत्सं० वसु० । न नवानि अनवानि ' नञ्तत्पुरुषः ॥
४६-ध्यानस्य अन्तरं ध्याना० 'तत्पुरुषः', तस्मिन् ध्याना० । मरणं ददातीति मरणदः ' उपपद 'समासः, मरणदश्वासौ अमितश्च मरण० 'कर्मधारयः। मरणदामितश्चासौ मोहश्च मरण० 'कर्मधारयः, मरणदामितमोहस्य नाशो यस्याः सा मरण 'बहुव्रीहिः', तां मरण। दत्तं इहितं यया सा दत्ते० 'बहुव्रीहिः', तां दत्तेः । उपकारस्य कारिणी उप० 'तत्पुरुषः,, उपकारकारिणी वाग् यस्याः सा उप० 'बहुव्रीहिः', तां उप० । यमश्च आमश्च रणश्च यम० 'इतरेतरद्वन्द्वः', यमामरणान् द्यतीति यमा० 'उपपद 'समासः, तां यमा० । मोहनस्य आशा मोह. 'तत्पुरुषः', इता मोहनाशा यया सा इत० 'बहुव्रीहि, तां इत० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org