________________
समास-विग्रहः
. १-आनन्दस्य मन्दिरं आन. 'तत्पुरुषः', तत् आन । ऋद्धिरेव विश्वं ऋद्धि० ‘कर्मधारयः', ऋद्धिविधे नाभेयः ऋद्धि. 'तत्पुरुषः । तत्संबोधनं ऋदि । देवैः महितः देव० ' तत्पुरुषः, तं देव । केन सहितः सकः 'बहुव्रीहिः, सकश्रासौ लाभश्च सक० 'कर्मधारयः', तद्वन्तं सक० । भव एव योधः भव० 'कर्मधारयः, तं भव । नाभेरपत्यं पुमान् नाभेया, नाभेयश्चासौ देवश्च नाभेय. 'कर्मधारयः', तं नाभेय० । न हितं अहिंत 'नक्तत्पुमा, त अहितम् ॥
२-तीर्यस्य राजानः तीर्थ० तत्पुरुषः, तेषां निकरः तीर्थ० ' तत्पुरुषः, तं तीर्थः । पनवद् ईक्षणे यसब स प 'बहुव्रीहिः', तं प० । विविधाश्च ते वर्णाश्च विविध 'कर्मधारयः', विविधवर्णान् जुषन्तीति विविधवर्णजूषि 'उपपद 'समासः, तेषां विविधः । अंहि एच पचं अंहि. 'कर्मधारयः, यस्य अंहिपनं यद० 'तत्पुरुषः', तस्मिन् यद० । प्रमदच आदरश्च प्रमदा० 'समाहारद्वन्दः', तेन प्रमदा० ॥
३–रागादीन् जयन्तीति जिना, जिनानां प्रवचनं जिन० 'तत्पुरुषः, तत् जिन० । सन्तश्च ते हेतवश्च सदेतवः 'कर्मधारयः', सद्धेतुभिः लाञ्छितं सद्धे० 'तत्पुरुषः', तत् सद्धे०। अङ्गजेन सहितं साङ्गज 'बहुव्रीहिः', साङ्गजं च तद् आलं च साङ्ग, 'कर्मधारयः', दितं साङ्गजालं येन तद् दित. 'बहुव्रीहिः। तद् दितः । वरा चासौ विचिश्च वर० 'कर्मधारयः,, वरवित्तिरव लक्ष्मीः वर. 'कर्मधारयः', तां वर० । न विद्यते तुला यस्याः सा अतुला 'बहुव्रीहिः', ता अतुलाम् । छितो मदो यैस्ते छित० 'बहुव्रीहिः', उदिता सा यस्मात् तत् उदित. 'बहुव्रीहिए, छितमदानां उदितसं छित. 'तत्पुरुषः', अङ्गानां जालं अङ्ग. 'तत्पुरुषः, छितमदोतिसं अङ्गजालं यस्मिन् तत् छित. 'बहुव्रीहिः', तत् छित०॥
४-चका चक्षुर्यस्य स चळ०, चलचत्रुवत् नेत्रे यस्याः सा चल. 'बहुव्रीहिए। चक्रस्य ईश्वरी को न विद्यते तान्तिर्यस्यां सा अता. 'बहुव्रीहि, ता. अतान्तिम् । इरम्मदवत् आमा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org