________________
ઉલ્લાસ ]
આહંત દર્શન દીપિકા. આ પ્રમાણે આપણે શરીર વિષેનું વિવેચન જોયું. હવે લિંગ સંબંધી વિચાર કરીએ.
લિંગ-વિચાર પુરુષ-લિંગ, સ્ત્રી-લિંગ અને નપુંસક-લિંગ એમ લિંગના ત્રણ પ્રકારે છે. આથી કરીને આ અપેક્ષાએ પણ જીવના ત્રણ ભેદે પી શકે છે. પુરુષ-લિંગનું લક્ષણ–
'मेहन-खरता-दाढ्य-शौण्डीर्य-श्मश्रु-धृष्टतादिचिह्नवत्त्वं पुरुषलिङ्गस्य સૂક્ષણમા (). અર્થાત પુરુષ-ચિ, કઠોરતા, દઢતા, પરાક્રમ, દાઢી, ધૃષ્ટતા ઈત્યાદિ ચિને પુરુષલિંગસૂચક છે. સી-લિંગનું લક્ષણ–
'योनि-मृदुता- स्थैर्य-मुग्धता-स्तन-क्लीवतादिचिह्नवत्वं नीलिङ्गस्य સ્ત્રક્ષણ () અર્થાત નિ, કે મળતા, અસ્થિરતા, મુગ્ધતા, સ્તન, કાયરતા ઈત્યાદિ ચિને સી-લિંગનાં સૂચક જાણવાં. નપુંસક–લિંગનું લક્ષણ
'मोहानलसुदीप्तत्वे सति स्तन-इमश्रु-केशादिभावाभावसन्वितस्वं નપુંસલિચ ઢક્ષા (હૂક) • સરખા સ્થાનાંગ-વૃત્તિના ૧૦૬મા પત્ર ગત નિમ્નલિખિત પn:
“ દિન દત્તા સારી, ડીજે રજ પwતા.
स्त्रीकामितेति लिहानि, सप्त पुंस्त्वे प्रचक्षते ॥" ૨ “ ઇત્યાદિ 'થી સ્ત્રીના સમાગમની અભિલાષા સમજવી. ૩ સરખા સ્થાનાંગ-વૃત્તિના ૧૬મા પત્રમાં આપેલું નીચે મુજબનું અવતરણ:
" योनिर्मदुत्वमस्थैर्य, मुग्धत्वं क्लीयता स्तनौ ।।
पुंस्कामितेति लिङ्गानि, सप्त बीत्वे प्रचक्षते ॥" * “ ઇત્યાદિ થી પુરુષના સમાગમની અભિલાષા જાણવી. ૫ સરખા સ્થાનાંગની વૃત્તિના ૧૦૬મા પત્રમાંનું નીચે મુજબનું અવતરણ –
" स्तनादिश्मश्रुकेशादि-भावाभावसमन्वितम् । નja # કુer: ગા-
જમકુfપાન ! ”
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
