________________
૪૩૮
ચેનિ
સંવૃત્તવિદ્યુત સચિત્ત ઉષ્ણ
શીત
,,
ܝ
""
""
» શીતેાખ્યુ
અચિત્ત ઉષ્ણ
શીત
,,
જીવ
Jain Education International
ફાઇ નહિ
""
,,
""
જીવ–અધિકાર.
ચેનિ
સંવૃતતિવૃત અચિત્ત
12
,,
શીતાણ્
સચિત્તાચિત્ત ઉષ્ણ
""
"
૧ સરખાવે સ્થાનાંગ-વૃત્તિના ૩૮૫મા પત્રગત નિમ્ન—લિખત પંક્તિઃ – પોત-વર્ણ સદ્દનસા: પોતાયિ યા-Rìદિસ્થાજ્ઞાતા: ''
જીવ
કાઇ નહિ
,,
For Private & Personal Use Only
[ પ્રથમ
શીત
ગજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય
શીતાણું અને ગર્ભજ મનુષ્ય
અડજાદિ આ યાનિ
સગ્રહા—
સ્થાનોંગ ( અ. ૭, ૩. ૩, સૂ. ૫૪૩)માં સૂચવ્યા મુજબ ચાનિએની સાત પ્રકારે વહે ચણી થઇ શકે છે. જેમકે (૧) અંડજ, (૨) પાતજ, (૩) જરાયુજ, (૪) રસજ, (૫) સંસ્વેદજ, (૬) સ’મૂર્છાિમ અને (૭) ઉદ્ભિજ્જ. એ અંગના આઠમા અધ્યયનના પ્રથમ ઉદ્દેશકમાં તે આની વહેંચણી આઠ પ્રકારે થાય છે એમ કહ્યુ છે અને તેમાં આ સાત ઉપરાંત ઉપપાતજને વિભાગ ઉમેરેલા જોવાય છે. આ આઠે વિભાગનુ સ્થૂળ સ્વરૂપ વિચારીશું તેા જણાશે કે જે ઇંડામાંથી પેદા થાય તે ‘અંડજ કહેવાય છે, કેમકે ડનો અર્થ ‘ઇંડુ” છે. સાપ, ઘા, કૃકલાશ (કાકડા ?), ગરેાળી, મગર, કાચબા, શિશુમારાદિ મત્સ્ય તેમજ ચકલી, કબુતર, હંસ, ચાષ, પોપટ, ગીધ, બાજ, પારેવા, કાગડા, મેાર, ટિટોડી, પગલુ અને મલાકા ઇત્યાદિ લેમપક્ષીએ અડજ છે, પેાત એટલે વસ્ત્ર; તેની જેમ ઉત્પન્ન થતા જીવા ‘પેાતજ' કહેવાય છે. અથવા તે પાત એટલે વહાણુ; તેમાંથી ઉત્પન્ન થતા જીવા ‘પાત” ગણાય છે. આ જીવા ખુઢ્ઢા અંગે પેદા થાય છે, તેમને પ્રસવ શુદ્ધ છે, તે જરાણુથી લપેટાઇને કે ઈંડામાંથી પેદા થતા નથી. ઉદાહરણ તરીકે હાથી, સસલુ, ઉંદર, મેના ( સારિકા ), નાળીઓ, શલ્લક, વાવિલ્લાપક તેમજ જલુકા, વલ્ગુલિ, ભારડ, પક્ષિવિશાલ વગેરે ચ પક્ષીઓને ઉલ્લેખ કરી શકાય તેમ છે. જે જરાયુમાં પેદા થાય—જરાણુમાં રહેલા હાય-જે જરાયુથી વીંટલાયેલા હાય તે ‘જરાયુજ' કહેવાય છે. તેમાં જરાયુ એ એક જાતનું જાળ જેવુ'આવરણ છે કે જે માંસ અને લેાહીથી ભરેલુ હાય છે અને જેમાં પેદા થનારૂ’ બચ્ચું' લપેટાઇ રહેલું હોય છે. આને લેાકા ‘આર’કહે છે. આવી રીતે જન્મનારા તરીકે આપણા જેવા મનુષ્ય, ગાય, ભેંસ, બકરી, ઘેટુ, ઘેાડા, ગધેડા, ઊંટ, મૃગ, ચમર ( એક જાતનું
""
૨ તત્ત્વાર્થરાજ૦( પૃ. ૧૦૧ )માં મેના અને પોપટ તેને અંડજ ગણ્યા છે, જ્યારે તત્ત્વાર્થ-ભાષ્યમાં મેનાને પાતજ અને પોપટને અંડજ ગણેલ છે.
૩ ‘ શ્રાવિધ્ ’ના અર્થ તેા · શાહુડી ' થાય છે અને ‘ લાપક ' ને બદલે લાવક હાય તા તેના અથ ખિકાલી ' થાય છે.
www.jainelibrary.org