Karpur Kavya Kallol Part 1 2 3 4

SR No.: 004882
Original Sutra Author: N/A
Author: Lalitvijay
Publisher: Karpur Pustakalaya Samo
Publication Year: 1932
Total Pages: 544
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 14

આમુખ.
જ્યારે માનવ હદયમાં ભાવનાશીલ અનેક ભા પ્રબલ રીતે વ્યાપે છે ત્યારે તે પ્રગટ થવા માગે છે. હવે આ ભાવોમાં વિચારશીલ લાગણી તત્વનું પ્રાધાન્ય હોય છે તો તે ગદ્ય કરતાં પદ્યમાં વિશેષરૂપે ફુરી આવે છે. પદ્યમાં મહત્તા એ રહેલી છે કે તે કલ્પનાશક્તિને સાધન બનાવી ઘણું અલ્પ શબ્દોના પદ લાલિત્યમાં અનેકવિધ બાબતોનું નિરૂપણ કરી શકે છે, તેથી કરીને માનએ પિતાની હૃદયગત ભાવનાઓને ગદ્ય કરતાં પદ્યમાં વધારે પ્રમાણમાં અપનાવી છે.
મનુષ્ય જીવનનો એ સ્વભાવ છે કે હર્ષ કે શેક, જે કાંઈ હદયમાં ઉદ્દભવે તે ચેષ્ટાદ્વારા કે વાણુ દ્વારા વ્યક્ત કરવો જોઈએ. તેમ ન થાય તે મનુષ્યના હૃદયને આઘાત અથવા એક જાતની મુંઝવણ પ્રાપ્ત થાય છે. શોક-હર્ષના પ્રસંગે રૂદન-હાસ્ય એ નિરર્થક નથી, તેમ કરવાથી મનુ ષ્યનું હદય હલકું થાય છે, ઘણીવાર વિયેગી પરિચિત જન ઘણું લાંબા કાળે એકમેકને મળવાથી શરૂઆતમાં ઉભયનાં જે હર્ષથી હદય ઉભરાઈ જાય છે, તે હર્ષને લઈને કેટલેક વખત મૂક વહેવાર ચાલે છે. પછી ધીમે ધીમે હર્ષને વ્યક્ત કરવા ગહગ કંઠે રૂંધાયેલા શ્વાસે વાણી પિતાનું કાર્ય શરૂ કરે છે, અને હૃદયના ભાવને બાહેર ઠાલવવા માંડે છે. તે પછી જ એકબીજાનાં હદય શાંત થાય છે, તદનંતર શાંત આનંદને અનુભવે છે. - કાવ્યકૃતિ, માનવ હૃદયના ભાવનાશીલ વિચારવંત અને લાગણી પ્રધાન તત્વમાંથી સર્જાઈ છે. ઉલ્લાસ, સંયમ, અને માઘુર્યતાના સમન્વય તોથી તે શૃંગારાઈ છે. હિંદની કાવ્યકૃતિ કલાનિક છે. પૌરાણિક કાળથી તે આજ લગી માગધી, વ્રજ, પાલી, સંસ્કૃત અને ગુર્જર ગિરા, એ બધાના વાણીવિલાસની ભાષામયી બહેળા ક્ષેત્રમાં અનેકવિધ રંગના એપથી પથરાઈ રહી છે.
કાવ્યસજ કે એક અલૌકિક કલ્પના કરનાર યંત્ર છે અથવા તે નિર્મળ આરિસે છે. જે જે વખતે હૃદયમાં ગુપ્ત ભાવનાશીલ લાગણીઓ ઉદ્દભવે છે; તે તે વખતે કાવ્યકારે પિતાના હદયગત ભાવે તેમાં પિષે છે, અને મનને શાંત કરી અપૂર્વ આનંદ મેળવે છે. કાવ્ય એ કવિઓના હદયની ઊંડી ભાવનાશીલ સૃષ્ટિની મીઠી જળધારા છે. કાવ્યસર્જકોને હદયના મીઠા ભાવે જે જે વખતે જેવા વાતાવરણમાં ઉદ્દભવે છે તે તે