________________
વિદ્યા ને ધન જિહાં હશે, ત્યાં છે લીલા લહેર; ૨૪૫
વિદ્યા વિણ ધન શું કરે, અંતે ઝાઝા વર. ઈતિહાસના પ્રમાણે મળે છે. ભ. શ્રીગૌતમસ્વામીજીએ અષ્ટાપદ મહાતીર્થ પર “જગચિંતામણિ દ્વારા જે જે પ્રભાવીક તીર્થોની સ્તવના કરી છે. તેમાં ભરૂઅચ્છહિમણ સુવર્યથી ભરૂચથી બિરાજમાન ભગવાન શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીની સ્તુતિ કરી છે. ભરૂચ શહેર તેમજ આ મહાતીઊંધિપતિ ભ. શ્રીમુનિસુવ્રતસ્વામીના પ્રતિમાજીની અતિહાસિતા આથી શિદ્ધ થાય છે. આ ઉપરાંત અન્ય મંદિરે પણ સુંદર તથા રમણીય છે. બધા દેરાસરો શ્રીમાળીપળના લત્તામાં આવેલાં છે. શ્રાવકોની વસ્તી આ બાજુના લત્તામાં છે. મુનિસુવ્રતસ્વામીનાં દેરાસરોમાં ભેંયરામાં સહસ્ત્રફણા પાશ્વનાથજીની પ્રતિમાજી રમણીય છે. આ લત્તાથી દૂર પશ્ચિમ બાજુ વેજલપર નામના પરામાં પણ લાડવા શ્રીમાળી શ્રાવક ભાઈઓની વસ્તી સારી છે. એક દેરાસર છે, જેનો જીર્ણોદ્ધારનું કાર્ય હમણાં ચાલે છે. ભરૂચ સ્ટેશનથી ગામમાં આવતાં કબીરપરામાં પણ એક દેરાસર છે. આ રીતે ભરૂચ શહેરમાં સુંદર દેરાસરો, ઉપાશ્રયે. આદિ ધર્મસ્થાનો આજે પણ તેના પૂર્વકાલીન ગૌરવમાં વધારો કરી રહ્યાં છે. શહેરમાં અન્યાન્ય દર્શનીય અતિહાસિક સ્થાનમાં જુમ્મામજીદ ગણાય છે. જે મજીદ પૂર્વકાળમાં જૈન મંદિર હોવા પ્રબલ પૂરાવા રજુ કરે છે કુમારપાલ મહારાજોના સમયમાં જે શકુનિકાવિહાર મંદિર તૈયાર બની ગયાની સંભાવના છે. આ અંગે પુરાતત્તવના વિધાવાનો પણ એક મતે કબૂલે છે, તેઓ કહે છે “ઈ સ. ૧૨૯૭માં અલ્લાઉદ્દીન ખીલજીએ ગુજરાત સર કર્યું, એ સમયે ભરૂચ પણ મુશલમાનનાં હાથમાં ગયું. તેઓએ ગુજરાતમાં ઘણે સ્થલે હિન્દુ અને જૈન દેવાલયોને મજીદમાં ફેરવી નાખ્યાં, એ કાળમાં ભરૂચની જુમ્મામછદ પણ જન મંદિરમાંથી પરિવર્તિત બનેલી લાગે છે. અત્યારે પણ ત્યાંનાં અવશેષો ખંડિત થયેલા પુરાતન જૈન વિહાર કે મંદિરનો ભાગ છે, એમ જણાય છે. આ સ્થળની પ્રાચીન કારીગીરી આકૃતિઓની કતરણું, રસિકતા, સ્થાપત્ય, શિલ્પની કળાનું રૂપ, અને લાવણ્ય અજોડ છે.”
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
