________________
४२८
गुजराती भाषानी उत्क्रान्ति
__ पाडइ–पाडे-पाडामां-महोल्लामां. मूळ शब्द 'पाटक' छे. तेनी चर्चा आगळ (पृ० ४१०) आवी गई छे.
'तूल' एटले तोलां. 'तुलण-उन्माने' धातु ऊपरथी जे वडे तोल कराय तेवा अर्थमां 'तुला' शब्द आवे छे. प्रस्तुत 'तूल' नुं मूळ पण ए 'तुला' छे.
स्वप्नके-सिविणए-सिउणइ-एटले सोणे स्वप्नमां. ए रीते 'सिउणइ' पद आवे छे. 'प्रति' ऊपरथी 'पति' एटले प्रत्ये-तरफ. राडिभेडि-राडभेड-बढवाड. 'राडि'ना मूळमां 'राटि' शब्द छे.
रिट परिभाषणे' धातु ऊपरथी ‘राटि' शब्द राडभेड
आव्यो छे. परिभाषण एटले कलह, 'राटि' शब्दने हेमचंद्र 'युद्ध' अर्थमां जणावे छे. ( अभिधान० कां० ३, श्लो० ४६२-"राटिः समिति-संगरौ) देशीशब्दसंग्रहमां (व० ७ गा० ४) पण ए ज अर्थमां 'राडि' शब्दने नोंघेलो छे. 'भेडि' शब्द उक्त रीते 'व्यध् ' ऊपरथी - विढि' नीपजावी ते ऊपरथी लाववो जोईए अथवा ‘भिद्' धातु ऊपरथी निष्पन्न थता 'भिदि' ऊपरथी 'भेडि' शब्द लाववो जोईए. चालु भाषामां — गाळभेळ' मां जे — भेळ' पद छे तेनो संबंध प्रस्तुत · भेडि' साथे छे ए ध्यानमा रहे.
विराइउं–ठम्यु. विप्रतारितकम्-विप्पतारिअयं-विपतारिअयं-विआरिअयं ( व्यत्यय ) विराइअं-विराइउं ए रीते ‘विराइउं' पदने लाववानुं छे. पाडोसि-पाडोशमां. 'प्रति + वस्' धातुमां प्रस्तुत 'पाडोसि'
शब्दनुं मूळ छे. प्रतिवासे–प्रतिवासके–पडिवासएपाडोश
पाडिवसए-पाडिउसए–पाडोसए-पाडोसि. ' प्रवचनम्'नुं प्राकृत 'पावयणं' 'प्ररोहः 'नुं 'पारोहो' वगैरे (८-१-४४)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org
