________________
४१६
गुजराती भाषानी उत्क्रान्ति 'आल' शब्द अनर्थने सूचवे छे. 'आळपंपाळ' मां रहेलो 'आळ' जे भावने जणावे छे, तेज भाव अहींना 'आल' नो छे. “ आलं स्यात्अनर्थ हरितालयोः" ( अनेकार्थसं० कां० २, श्लो० ४६३ हे० ).
'झख' धातु देश्य छे. 'नीसासो मेलवो' 'विलाप करवो' 'पोतानी जातने ओळंभो देवो' ए तेना त्रण अर्थ छे. अहीं त्रणे अर्थो घटे एम छे. ' झख' ना मूळनी खबर नथी. तत्समान — झंख' माटे जुओ (८-४-२०१, ८-४-१४८, ८-४-१५६ हे०). उक्त ' झख' बीजा पुरुषy एकवचन छे अने 'झंख' धातु ऊपरथी आवेलं होय. 'दोहिल्लउ' भाषामां — दोयलु'-अहीं सखी, राजुलने कहे छे के
"तुं सुंवाळी छे अने तप ‘दोहिलं' अर्थात् 3. 'कठोर 'छे–दुःखकारक छे." आ अर्थ जोतां दुःख-दुक्ख-दुह-तेने 'इल' प्रत्यय लागी अने ते द्वारा 'दोहिलउ' शब्द आवे. भाषामां प्रचलित ‘दुहवq' क्रियापदनुं मूळ 'दुःख' धातुमा छे, अथवा ‘दुर्लभ' 'दुलह' 'दुल्लहउ'मां वर्णव्यत्यय अने स्वरपरिवर्तन थवाथी पण 'दोहिलउ' नीपजे. अहीं ‘दुःख करवा 'नो भाव वधारे संगत छे.
'तृप्ति' अर्थवाळा 'ध्रा' धातु ऊपरथी 'ध्राइ' क्रियापद आव्युं छे. भाषानुं 'धरावु' पद पण 'ध्रा 'मांथी आव्युं छे. 'फिरइ' एटले फर्या करे छे. 'चालवू-फर्या करवू' अर्थमां — स्फर'
धातु छे (धातुपारायण पृ० २१६, धातु ८४) फरवू
ते ऊपरथी स्फरति-फरति-फरइ-फिरइ-ए रीते 'फिरइ' पद लाववानुं छे.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org
