________________
बारमो अने तेरमो सैको
३३७ परिवर्तन थाय छे (८-१-२३३ हेम०-प्रभूतम्-वहुत्तं). 'बिहुँ' मां लागेलो हुँ' पांचमीना बहुवचननो सूचक छे. अहीं वपरायेलो ‘वडई' ते उक्त प्रति' ना ‘वडि' नुं रूपांतर छे. अथवा 'वडि'ने त्रीजीना एकवचननो 'ए' द्वारा थयेलो 'ई' लागीने ते 'वडिई'-' वडई' नीपजेलं छे. भाषामां अव्ययोने पण विभक्ति लागे छे. ऊपरथी, नीचेथी, ऊपरनु, नीचेर्नु वगरे, तेम अहीं अव्ययरूप 'प्रति' ना 'वडि' ने विभक्ति लागी तेनुं 'वडिई' थयुं छे अने ते ऊपरथी 'वडई' आव्युं छे.. ___ चालु भाषामां तृतीयाना अर्थ माटे जे 'वडे' पूरक के नामयोगी पद वपराय छे तेनुं मूळ उक्त प्रति'मां छे ए संशय विनानी वात छे. पंचमी अने तृतीयाना अर्थमां खास अंतर नथी. एटले पंचमीवाळा पद साथे वपरातो 'प्रति' तृतीयाना अर्थनो पण द्योतक थई शके छे. 'तलवडे घऊं लऊं छु' 'तेलवडे धी लऊं छु' वगैरे प्रयोगोमां स्थिर व्यवहारवाळो 'वडे' शब्द 'हाथवडे खाऊं छु,' 'आंखवडे जोऊ छु' इत्यादि प्रयोगोमां 'बदला' ने बदले मात्र ‘हेतु'नो भाव बतावे छे अने ए रीते ते तृतीयाना अर्थनो द्योतक छे. 'पेटवडिए' ' पैसावडिए' वगैरे प्रयोगोमां मळतुं ‘वडिए' पद प्रस्तुत - विजावडई 'ना ‘वडई' पदना अर्थ साथे बराबर मळतुं आवे छे. अने तेनुं मूळ पण उक्त 'प्रति 'मां छे. ए ज रीते 'हाथवति लखुं छु' 'कानवति सांभळं छु' वगैरे वाक्योमां वपरायेलो अने हेतुना भावनो सूचक ‘वति' शब्द पण 'प्रति 'मांथी आवेलो छ : प्रति-पति-वति.
अहीं जणावेली बारमा सैकानी कृतिओमां त्रीजी वगैरे विभक्तिना केवळ प्रत्ययो वपरायेला हता त्यारे आ तेरमा सैकानी कृतिमां विभक्ति उपरांत विभक्तिना अर्थनो द्योतक उपसर्ग पण नामनी साथे लागेलो छे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
