________________
बारमो अने तेरमो सैको
२९५ ११५ ‘सोएवा' अने 'जग्गेवा' ए, भाववाची के कर्मवाची कृदंत छे
_ अने तेनो विध्यर्थ कृदंत तरीके पण उपयोग छे. विध्यर्थ कृदंत
- वैदिक भाषामां ‘तव्य'ने बदले ‘तवै' पद वपराय छ ः " न म्लेच्छितवै नापभाषितवै." पालिमा ‘तव्य'ने बदले 'तब्ब' के 'तव्व' "तय्य' वा 'तेय्य अने प्राकृतमा 'तव्य' के ' अव्व' पदनो व्यवहार छ : भवितब्ब,; मातब्बं, आतय्यं के आतेव्यं (पालि ) भवितव्वं, भासिअव्वं, सुणेअव्वं (प्राकृत ) त्यारे जगती गुजरातीमां ‘तव्य ने बदले ‘इएव्वउं' 'एव्वउं' अने 'एवा' पदो आवे छे. प्रस्तुत ‘सोएवा' अने ‘जग्गेवा'मां 'सो+एवा,' जग्ग+एवा' एवो पदविभाग छे. 'स्वप्सूर्बु' धातुने स्थाने प्राकृतमां 'सोव्–सो' धातु पण आवे छे अने तेने ‘एवा' लागतां 'सोएवा' रूप बने छे. 'सोएवा' एटले सूवानुं अने ‘जग्गेवा' एटले जागवान.
प्राकृतमा ‘तव्य' प्रत्यय लागतां पहेलां धातुने छेडे रहेला अंत्य 'अ' ना 'इ' अने 'ए' थाय छे-[८-३-१५७ हे०]. हसिअव्व, हसेअव्व ( हसितव्य ) ए प्रयोग जोतां तेमांना 'इअव्य, एअव्व' अंशनी साथे उक्त 'इएव्वउं', 'एव्वउं' अने 'एवा' बराबर मळता आवे छे.
आपणी भाषामां पूछq (प्रष्टव्य ), देखq ( द्रष्टव्य ), जाणवू (ज्ञातव्य ), बोलवु (वक्तव्य ), जq (यातव्य ), आवq ( आपतितव्यआगन्तव्य ), करवू (कर्तव्य ) वगेरे पदो कृदंतरूप छे अने तेमां जे अंतिम ‘अq' छे तेनुं मूळ उक्त (तव्य ) छे. तेम ज लेवू (लातव्य ), देवु ( दातव्य ), सहेवु ( सोढव्य-सहेव्वउं.) वगेरेमा जे अंतिम *एवं' अंश छे तेनुं मूळ पण उक्त 'तव्य' छे. 'सहेव्वउं' रूप हेमचंद्रना ७२ मा पद्यमां आवेलं पण छे.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
