________________
बारमो अने तेरमो सैको __ २५३ वैदिक ‘स्य' (१० ए० ) ऊपरथी पालि के प्राकृतमा ‘स्स' अने ते द्वारा 'सु' अने ‘स्सु' आवेला छे. अने ए 'सु' ऊपरथी 'हु' अने 'हो' ने आववानी संभावना उचित लागे छे. 'दिवस' ना ‘स' नुं 'ह' उच्चारण विहित छे. [८-१-२६३ ] तेम 'सु' प्रत्यय ऊपरथी ‘हु' अने 'हो' प्रत्यय आववाने बाध नथी जणातो. 'ह' प्रत्यय पण उक्त ‘स्स' माथी जन्मेलो छे. अहुरो ( असुरः ), हो (सः) [खोरदेहअवेस्ता पृ० १५४, २२७ ] वगेरे प्रयोगोमां ‘स' ने बदले 'ह' बोलवानी पद्धति अवेस्ता भाषामां सुप्रतीत छे. एटले ए रीत घणी जूनी जणाय छे.
स्त्रीलिंगी 'हे' नो संबंध थोडे घणे अंशे ' स्य' साथे जोडी शकाय; परंतु तेनुं मूळ बराबर स्पष्ट कळातुं नथी. खोरदेहअवेस्ता पृ० १८१ ऊपर षष्ठीना एकवचन माटे ' अहुरह्या' रूप नोंघेलुं छे. तेमां ' अहुर' प्रकृति छे अने 'ह्या' प्रत्यय छे. प्रस्तुत 'ह्या' ए ष० ए० 'स्य'
२७६ 'स' ने बदले 'ह' ना उच्चारणवाळा अनेक प्रयोगो खोरदेहअवेस्तामां मळे छे. तेमांना थोडाएक आ नीचे आपुं छ: अस्मात्-अमात्-पृ०६९
सप्तदश-हप्तदश-पृ० १५४ सा-हा-पृ०६५
अस्मि-अमि-पृ०१५४ असि-अहि-पृ०७८
समाः-हमा-पृ०१२६ सखयः-हखय-पृ०२७४
प्राकृतभाषामां 'तस्य' के 'तस्याः' ने बदले 'से' रूपनो व्यवहार सुप्रसिद्ध छे (८-३-८१ हेम.) खोरदेहअवेस्तामां 'तस्य' के 'तस्याः ' ना अर्थमां अनेक स्थळे 'हे' रूप वपरायेलं छे (पृ. २३७ तथा २५६ ) ए प्रा० 'से' अने आवेस्तिक 'हे' वच्चे विशेष साम्य छे. वळी, क्यांय 'ह' ने बदले 'स' पण वपरायो छे. 'अह्नि' ने बदले 'अस्नि'-( खोर० अ० पृ० ९६)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
