________________
१२६
गुजराती भाषानी उत्क्रान्ति
पैशाची, पछी मागधी अने पछी शौरसेनी एवो रचनाक्रम छे, 'त्यारे हेमचंद्रना व्याकरणमां प्रथम साधारण-प्राकृत पछी शौरसेनी पछी मागधी अने पछी पैशाची, चूलिका पैशाची अने छेवटे अपभ्रंश एवो रचनाक्रम छे. वळी, हेमचंद्र अपभ्रंशनो खास जुदो निर्देश करी ते बाबत सविस्तर नियमो आप्या छे, त्यारे चंडे मात्र पोताना सूत्रमा अपभ्रंशनो नामनिर्देश करी तेने लगतुं फक्त एक ज सूत्र ने लोपोऽपभ्रंशेऽधेरिफस्य" आप्यु छे. चंडे० "संस्कृतं प्राकृतं चैवा-ऽपभ्रंशोऽथ पिशाचिका ।
मागधी सूरसेनी च षड् भाषाश्च प्रकीर्तिताः"॥ चंड अने लक्ष्मीधर
ए रीते छ भाषाओने गणावी छे त्यारे लक्ष्मीधेरै वगेरे बीजा केटलाओए
"षड्विधा सा प्राकृती च शौरसेनी च मागधी।
पैशाची चूलिकापैशाची-अपभ्रंश इति क्रमात्" ॥ २६॥ ए रीते प्राकृती-प्राकृत, शौरसेनी, मागधी, पैशाची, चूलिका-पैशाची अने अपभ्रंश-ए क्रमथी छ भाषाओने सूचवेली छे. आ रीते चंड अने ते पछीना वैयाकरणोमां रचनाक्रमनी जे विशेषताओ छे, ते बधी, साधारण प्राकृतमा रहेली विशेषताओनी सूचक भासे छे. तात्पर्य ए के सामान्य रीते साधारण प्राकृत बधुं एक सरखं कहेवाय अने भेददृष्टिथी परीक्षा करीए तो तेमां पण स्थळ अने काळादिकना बळे थयेलां परिवर्तनोनो पार नथी.
१०७ जुओ हेमचंद्रना प्राकृतव्याकरणमां भाषाओनो क्रम. १०८ जुओ हेमचंद्रनुं प्राकृतव्याकरण सूत्र ८॥४॥३२९ थी ८१४।४४८ सुधी. १०९ जुओ चंडर्नु प्राकृतलक्षण व्यंजनविधान तृतीय, सूत्र ३७. ११० जुओ चंडनुं प्राकृतलक्षण पृ० ४६ (सत्य०) १११ लक्ष्मीधरनी षड्भाषाचंद्रिका पृ. ४-प्राकृतविनियोग.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
