________________
૧૩
– ૨ સૂયગડાંગ સૂત્રનો ઉદ્ભવ : પ્રભુશ્રી મહાવીરદેવનું જીવન - 2 –
13
ઈન્દ્રોએ મેરુમહોત્સવ કર્યો. પરમાત્મા બાળપણમાં જ ત્રણ જ્ઞાનથી સંયુક્ત હતા. પ્રભુનું મતિજ્ઞાન પણ નિર્મળ હતું. શ્રુતજ્ઞાન પણ નિર્મળ હતું અને અવધિજ્ઞાન પણ નિર્મળ હતું. તીર્થકરો પણ માતા-પિતાનું અહિત થાય તેવી પ્રવૃત્તિ ન જ કરે :
પરમાત્માની બાલ્યાવસ્થા વિશિષ્ટ વિનયપૂર્વક પસાર થઈ. યુવાવસ્થા પણ પરમ વિવેક અને ઔચિત્યાચારના પાલનપૂર્વક પસાર થઈ. સંસારમાં રહેવા છતાં પ્રભુ ક્યાંય લેપાયા નહિ. માતા-પિતાના અવસાન પછી, સંસાર ત્યાગ કર્યો. ગર્ભકાળથી જ પ્રભુ પરમ વિરક્તિને વરેલા હતા. આમ છતાં પ્રભુ જ્યારે ગર્ભમાં હતા ત્યારે માતાને વેદના ન થાય તે માટે પોતાનાં અંગોપાંગનું હલનચલન બંધ કર્યું. તેથી ગર્ભના અશુભની શંકા થતાં માતા શોકમાં ડૂબી ગયાં. ચારે બાજુ શોકનું વાતાવરણ સર્જાયું. અવધિજ્ઞાનથી પરમાત્માએ જાણ્યું, જાણીને વિચાર્યું કે હજુ તો મારો જન્મ થયો નથી, માતા-પિતાએ મારું મોટું પણ જોયું નથી. છતાં જો એમને મારા ઉપર આટલો બધો રાગ છે તો જ્યારે મારો જન્મ થશે અને એ બધાં મારું મોઢું જોશે. તેમની વચ્ચે હું રહીશ અને જીવીશ ત્યારે એમનો મોહ કેટલો બધો વધી જશે. આ પરિસ્થિતિમાં જો હું એમને છોડીને દીક્ષા લઈશ તો તેમનું શું થશે ? એ જાણવા પ્રભુએ અવધિજ્ઞાનનો ઉપયોગ મૂક્યો. એ જ્ઞાન દ્વારા પ્રભુએ તેમના રાગની તીવ્રતા જોઈ અને એ પણ જોયું કે, જો હું તેમનાં જીવતાં સંસાર ત્યાગ કરીશ તો અત્યંત રાગ દશાને કારણે ચોક્કસ તેનું મૃત્યુ થશે. કારણ કે, પ્રભુનાં માતા-પિતાનું આયુષ્યકર્મ સોપક્રમ હતું. જે પુત્ર વિયોગનો આંચકો લાગતાં જ તૂટી જાય તેવું હતું.
આ નિમિત્ત પામીને પ્રભુએ બે વસ્તુનું નિરીક્ષણ કર્યું. એક પોતાની વૈરાગ્યધારાની તીવ્રતા સામે પોતાના ચારિત્રમોહનીય કર્મની પ્રબળતાનિર્બળતાનું અને બીજું પોતાના ચારિત્ર જીવનના સ્વીકાર સાથે માતા-પિતાના આયુષ્ય કર્મની પ્રબળતા-નિર્બળતાનું. પ્રભુએ બહુ સ્પષ્ટ રીતે એ જાણ્યું કે મારી વૈરાગ્યધારાની તીવ્રતા સામે મારું ચારિત્રમોહનીય જરાય ટકી શકે તેમ નથી અને મારી દીક્ષા સમયે થનાર વિયોગના આઘાત સામે માતા-પિતાનું આયુષ્ય પણ જરાય ટકી શકે તેમ નથી. કારણ કે પ્રભુનું ચારિત્રમોહનીય અનિકાચિત હતું અને માતા-પિતાનું આયુષ્ય સોપક્રમ હતું. આ સંયોગોમાં વિરાગધારા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org