________________
૧૧ : સૂયગડાંગ ઃ પહેલા શ્રુતસ્કંધના ૧ થી ૬ અધ્યયનોનું અવલોકન-11
૩જું અધ્યયન ‘ઉપસર્ગ-પરિજ્ઞા' નામનું છે, તેનાં ચાર ઉદ્દેશા છે. આમાં ઉપસર્ગોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આ ઉપસર્ગોને કેવી રીતે ઓળખવા, કેવી રીતે જીવનમાં સ્વીકારવા, સ્વીકારીને કેવી રીતે કર્મનિર્જરા કરવી, તે બાબતો આમાં બતાવવામાં આવી છે.
૨૩૫
જે સ્વદર્શન અને મિથ્યાદર્શન જાણે, ખોટા એવા મિથ્યાદર્શનનો ત્યાગ કરે અને સાચા એવા સ્વ (જૈન) દર્શનમાં સ્થિર થાય તેને જ સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત થાય છે. તે સમ્યગ્દર્શન સાધકને સતત સાધનામાર્ગમાં પ્રેર્યા જ કરે છે. જેના સહારે સાધક સાધકદશામાં પગમંડાણ કરે છે. સાધક જ્યારે સાધનામાર્ગમાં પગમંડાણ કરે છે કે તરત જ ઉપસર્ગોની ફોજ એના ઉપર તૂટી પડે છે. એમાં જો સાધક સાવધ ન હોય તો હલી જાય છે, હણાઈ જાય છે. તેવું ન બને તે માટે આ ત્રીજા અધ્યયનમાં ઉપસર્ગોનું જ્ઞાન આપવામાં આવ્યું છે. ‘ઉપસર્ગ પરિજ્ઞા' એનું નામ છે.
235
આ ‘પરિજ્ઞા’ શબ્દમાંથી બે અર્થો ધ્વનિત થાય છે. ‘જાણો અને આચરો’ ઉપસર્ગોને પહેલાં જાણો અને પછી સમભાવે સહન કરો. આ આખા અધ્યયનનો સૂર એક જ છે. એકથી બારે બાર પ્રકારના ઉપસર્ગોને જાણો અને તેમાં વધુ ને વધુ આત્માને સ્થિર કરો.
પરિ=ચારે તરફથી, જ્ઞા=જાણવું. ચારે તરફથી વસ્તુના સ્વરૂપને જાણવું, આ એનો સામાન્યાર્થ છે. ઉપસર્ગના સ્વરૂપને સર્વાંગીણ રીતે જાણવું એ ‘ઉપસર્ગપરિજ્ઞા' શબ્દનો સામાન્યાર્થ છે અને એને જાણીને જીવનમાં જીવવું, ઉપસર્ગોની ફોજને સમતા-સમાધિનાં શસ્ત્રો દ્વારા હઠાવવી, હરાવવી; આ એનો વિશેષાર્થ, ૫રમાર્થ છે.
૪થું અધ્યયન ‘સ્ત્રી-પરિજ્ઞા' નામનું છે, તેના બે ઉદ્દેશા છે. આ અધ્યયનમાં સ્ત્રીઓ સાધનામાં કેવી રીતે વિઘ્નભૂત બને છે, સાધકદશામાંથી સાધકને કઈ રીતે પતિત કરે છે, તેની કઈ કઈ પ્રવૃત્તિથી સાધુની સાધુતા નંદવાય છે વગેરે સમજાવીને સ્ત્રીઓથી સાવધ રહેવા શું શું કરવું ? તેની વિગતવાર વાતો જણાવવામાં આવી છે.
પ્રતિકૂળ પરીષહો અને ઉપસર્ગોને હજી સહન કરવા સહેલા છે, પાર પાડવા સહેલા છે, પણ અનુકૂળ ઉપસર્ગો સહેવા-પાર પાડવા અઘરા છે. તે અનુકૂળ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
