________________
૧૩૨
132
– ૧ – આગમ જાણો ! - પરણાવવા તે વ્યવહાર અને દીક્ષા આપવી તે નિશ્ચય. બેય ધર્મો છે. કોઈ પણ કરીએ. આપણે તો કલ્યાણ નક્કી છે. આવા અજ્ઞાનીઓ, હઠાગ્રહીઓ અને મોહાધીનોનું કલ્યાણ કોઈ શી રીતે કરે ? હવે આવા બધાની વાત તમે અહીં નહિ કરતા. હવે આપણે પુણિયા શ્રાવકની વાત કહીએ.
સામે મગધનો માલિક આવીને બેઠો હોવા છતાં પુણિયાના મનમાં કોઈ વિકલ્પ ન ઉઠ્યો. એનું મન જરા પણ ચલ-વિચલ ન થયું. એણે મહારાજ શ્રેણિકનો સત્કાર તો ન કર્યો, પણ “થોડી જ વાર છે કે આટલી વારમાં મારું સામાયિક પૂરું થશે' - એવું પણ ન કહ્યું. એ માટે એણે મહારાજ શ્રેણિક સામે કોઈ ઈશારો પણ ન કર્યો. એટલું જ નહિ પણ એના મનમાં કોઈ રઘવાટ પણ ન થયો.
સામે રાજા શ્રેણિક હોવા છતાં એ પોતાના સામાયિકના ભાવોમાં જ લીન રહ્યો. જ્યાં સુધી સામાયિકનો સમય પૂર્ણ ન થયો ત્યાં સુધી એના ભાવોમાં ક્યાંય ચલ-વિચલતા ન આવી. આ એનું દઢધર્મીપણું હતું. આ પછી સમય થતાં જ્યારે એણે સામાયિક પાર્યું, ત્યાર પછી જ એણે રાજા શ્રેણિક સાથે વાતચીત કરી અને એક પ્રજાજન તરીકે રાજા સાથે જે વ્યવહાર કરવો જરૂરી હતો તે તેણે બરાબર કર્યો. સામાયિકના બદલે રાજ્ય : અને રાજ્યના બદલે સામાયિક : તમે શું ઈચ્છો ?
સામાયિકમાં હતા ત્યારનું ઔચિત્ય જુદું હતું અને હવેનું ઔચિત્ય જુદું છે. હવે તે સેવકજન છે, પોતાની જાતને પ્રજાજન તરીકે ઓળખે છે, એટલે એણે પૂછ્યું કે, “મહારાજ ! ધનભાગ્ય સેવકનું કે આંગણે આજે આપે પાવન કર્યું. આ સેવક આપની શું સેવા કરી શકે ?' જવાબમાં મહારાજ શ્રેણિકે કહ્યું કે, “હું આજે તમારી પાસે સ્વામી-સેવકના નાતે નથી આવ્યો, પરંતુ તમારી પાસેથી સામાયિક ખરીદવા આવ્યો છું. તમારા એક સામાયિકનાં બદલામાં માંગો તો મગધનું અડધું રાજ્ય આપું. પુણિયાએ ધીરતા ને ગંભીરતાથી સાંભળ્યું. દરેક વખતે ઉતાવળથી જવાબ આપવાનો હોતો નથી. રાજા શ્રેણિકની વાત સાંભળીને પુણિયાના ચહેરા ઉપર આછું હાસ્ય આવ્યું. મગધનાં માલિકને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
