________________
૧૩૦
• ૧ – આગમ જાણો ! – 130 પરિવારથી વહેલામાં વહેલી તકે છૂટવું છે. સંસારને સમ્યક્ રીતે જેણે જાણી લીધો છે, તેને સંસાર ન ગમે. આત્માને સમ્યગૂ રીતે જેણે જાણી લીધો છે તેને અનાત્મદશા ક્યારેય ન ગમે. આધ્યાત્મિક દશા જેણે જાણી છે તેને સંસાર ક્યારેય ન ગમે. એને તો આત્મસ્વરૂપ પ્રગટાવવાની તીવ્ર ઝંખના હોય અને એ માટે જે પણ આરાધના-સાધના કરવાની હોય તેમાં તેનો તીવ્ર વેગ-સંવેગ હોય. સંવેગની વ્યાખ્યા રજૂ કરતાં પૂજ્યપાદ ઉપાધ્યાયજી મહારાજે કહ્યું છે કે –
સુર-નર-સુખ જે દુઃખ કરી લેખવે, વિંછે શિવસુખ એક.' દેવોનાં અને મનુષ્યોનાં સુખોને જે દુઃખરૂપે માને અને સંસારનાં દેવ કે મનુષ્યનાં કોઈપણ સુખને ન ઈચ્છતાં જે એકમાત્ર મોક્ષના સુખને જ ઈચ્છ-વાંછે તેને સંવિજ્ઞ કહેવાય.
આવો સંવિજ્ઞ હૈયાની તીવ્રતાપૂર્વક મોક્ષને ઈચ્છતો-વાંછતો હોય છે.
જેના હૈયે આવો સંવેગભાવ પ્રગટ થયો હોય, તેની આંખ સામે દેવી સુખનાં ઢગલા કરો કે મનુષ્ય સુખનાં ઢગલા કરો તે બધું જ એને દુઃખરૂપ લાગે. કોઈ એને રાજવીપણું આપે કે કોઈ એને ચક્રવર્તીપણું આપે, પણ એ બધું જ એને દુઃખરૂપ લાગે. એવી એની આંતરિક ભૂમિકા હોય. આજે આપણી દશા કઈ ? એક નાનકડું સુકૃત કરીએ તો પુણ્ય વેચવા બેસી જઈએ. સંવેગીઓમાં શિરોમણિ – પુણિયો શ્રાવક :
પુણિયો શ્રાવક આવો જ સંવેગભાવ ધરતો હતો. તેથી જ મગધના માલિક રાજા શ્રેણિકે એને સામાયિકના બદલામાં આખું મગધનું રાજ આપવાની ઓફર કરી તો પણ એણે એનો ઈન્કાર કરી દીધો.
પુણિયા શ્રાવકની ઝુંપડીએ મગધનો માલિક જ્યારે સામે ચાલીને મળવા આવ્યો ત્યારે એ સામાયિકમાં લીન બની પોતાની આત્મસાધના કરી રહ્યો હતો.
પુણિયા શ્રાવકનું ઘર નાનું હતું. એને કોઈ અલગ-અલગ કમરા ન હતા કે ઘરમાં કોઈ આવે ને ન દેખાય એવું બને. રહેવું, રસોઈ કરવી, ખાવું કે સૂવું, કોઈને મળવા બેસવું કે સામાયિક કરવું – આ બધા માટે એની પાસે એક જ જગ્યા હતી. આ ઝુંપડા જેવા ઘરમાં જ્યારે એ સામાયિકધર્મની આરાધના કરી રહ્યો હતો ત્યારે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
