________________
?
૧.
૪૬][B ) શ્રી બૃહદ જૈન થોક સંગ્રહ
૨. આદિ દ્વાર : દ્રવ્યાપેક્ષા બધા દ્રવ્ય અનાદિ છે. ક્ષેત્રાપેક્ષા પુદ્ગલ, જીવ, ધર્મ, અધર્મ, લોક વ્યાપક છે, તે માટે સાદિ છે. માત્ર આકાશ અનાદિ છે. કાળાપેક્ષા પ દ્રવ્ય અનાદિ છે. ભાવાપેક્ષા પં દ્રવ્યમાં ઉત્પાદ વ્યય અપેક્ષાએ સાદિસાત્ત છે.
૩. સંડાણ દ્વાર : ધર્માસ્તિકાય અને અધર્માસ્તિકાયનું સંઠાણ ગાંડાના ઓઘણ જેવું, આકાશસ્તિકાયનું સંડાણ લોકમાં ડોકના દાગીના જેવું, અલોકમાં ઘણાકાર. જીવ તથા પુદ્ગલના સંઠાણ અનેક પ્રકારનાં અને કાળને આકાર નથી, પ્રદેશ નથી માટે.
૪. દ્રવ્ય દ્વાર : ગુણ પર્યાયના સમૂયુક્ત હોય તેને દ્રવ્ય કહે છે. દરેક દ્રવ્યના મૂળ છ સ્વભાવ છે. અસ્તિત્વ, વસ્તુત્વ, દ્રવ્યત્વ, પ્રમેયત્વ, અગુરુલઘુત્વ, પ્રદેશ7. ઉત્તર સ્વભાવ અનંત છે. યથા નાસ્તિત્વ, નિત્ય, અનિત્ય, એક, અનેક ભેદ, અભેદ, ભવ્ય, અભવ્ય,
આ રીતે વધતા લોકાન્ત સુધી અસંખ્ય પ્રદેશ છે.
(ગાડાના ઓઘણનો આકાર) ૮ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૨ અસ્તિત્વ (સતત્ત્વ): જે શક્તિના કારણે દ્રવ્યનો કદિ નાશ ન થાય તે.
દ્રવ્યનું સદા રહેવું પડે તે. વસ્તુત્વ : જે શક્તિના કારણે દ્રવ્યમાં અર્થ ક્રિયા હોય છે. જેમ કે ઘડાની
અર્થ ક્રિયા જળને ધારણ કરવું તે. દ્રવ્યત્વ : જે શક્તિના કારણથી દ્રવ્ય સદાએ સરખા ન રહે અને જેની
પર્યાયો હંમેશાં બદલાતી રહે છે. પ્રમેયત્વ: જે શક્તિના કારણથી દ્રવ્ય કોઈને કોઈ જ્ઞાનનો વિષય હોય તે. અગુરૂ લઘુત્વ : જે શક્તિના કારણથી એક દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્ય રૂપે ન
પરિણમે તથા એક દ્રવ્યના અનેક અથવા અનંત ગુણ વીખરાઈને
જુદા જુદા ન થઈ જાય તે. પ્રદેશત્વ : જે શક્તિના કારણે દ્રવ્યનો કોઈને કોઈ આકાર અવશ્ય હોય જ.
0
0 0 0 0
'
, , ,
,
,
,
,
,
,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
