________________
૨૩૪
શ્રી બૃહદ્ જૈન થોક સંગ્રહ
૬ ભેદ, ધા૨ણાના ૬ ભેદ, સર્વ મળી શ્રુત નિશ્ચિત મતિજ્ઞાનના ૨૮ ભેદ.
મતિજ્ઞાન સમુચ્ચય ચાર પ્રકારે : ૧ દ્રવ્યથી, ૨ ક્ષેત્રથી, ૩ કાળથી, ૪ ભાવથી. ૧ દ્રવ્યથી મતિજ્ઞાની સામાન્યથી ઉપદેશ ક૨ી સર્વ દ્રવ્ય જાણે પણ ન દેખે. ૨. ક્ષેત્રથી મતિજ્ઞાની સામાન્યથી ઉપદેશે ક૨ી સર્વ ક્ષેત્રની વાત જાણે પણ ન દેખે. ૩. કાળથી મતિજ્ઞાની સામાન્યથી ઉપદેશે કરી સર્વ કાળની વાત જાણે પણ ન દુખે. ૪. ભાવથી સામાન્યથી ઉપદેશ કરી સર્વ ભાવની વાત જાણે પણ ન દેખે. નહીં દેખવાનું કારણ મતિજ્ઞાનને દર્શન નથી.
ભગવતી સૂત્રમાં (શ.૮ ઉ.૨) 'પાસઇ' પાઠ છે તે પણ શ્રદ્ધા વિષે છે પણ જોવું તેમ નથી. (કારણકે મતિજ્ઞાન તે પરોક્ષ જ્ઞાન છે ઇતિ મતિ જ્ઞાન
૨. શ્રુતજ્ઞાનનું વર્ણન
શ્રુતજ્ઞાનના ૧૪ ભેદ છે. ૧. અક્ષ૨ શ્રુત, ૨. અનક્ષર શ્રુત, ૩. સંશી શ્રુત, ૪. અસંશી શ્રુત, પ. સમ્યક્ શ્રુત, ૬. મિથ્યા શ્રુત, ૭. સાદિ શ્રુત, ૮. અનાદિ શ્રુત, ૯. સપર્યવસિત શ્રુત, ૧૦. અપર્યવસિત શ્રુત, ૧૧. ગમિક શ્રુત, ૧૨. અગમિક શ્રુત, ૧૩. અંગ પ્રવિષ્ટ શ્રુત, ૧૪. અનંગ પ્રવિષ્ટ શ્રુત. (અંગબાહિ૨) (૧) અક્ષર શ્રુત તેના ત્રણ પ્રકાર છે. ૧. સંજ્ઞા અક્ષર ૨. વ્યંજન અક્ષર, ૩. લબ્ધિ અક્ષર.
૧. સંજ્ઞા અક્ષર શ્રુત તે અક્ષરના આકારનું જ્ઞાન; ઉદા. ક, ખ, ગ પ્રમુખ સર્વ અક્ષરની સંજ્ઞાનું જ્ઞાન. ક અક્ષરનો ઘાટ દેખી કહે જે એ ખ નહિં, ગ નહિ, એમ સર્વ અક્ષ૨ની ના કહીને કહે કે એ તો ક જ છે. એમ સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, ગોડી, ફારસી, દ્રાવિડી, હિંદી આદિ
Jain Education International For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
