Samarth Samadhan Part 2

SR No.: 004857
Original Sutra Author: N/A
Author: Samarthmal Maharaj
Publisher: Sthanakwasi Jain Dharmik Shikshan Sangh Rajkot
Publication Year: 1979
Total Pages: 258
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 13 MB

Page 106

ભાગ બીજો
[ ૭ લબ્ધિની શક્તિ માત્રને જ પુલાક જે કહેવાત તો પુલાકની સ્થિતિ અંતર્મુહૂર્તની ન હેઈને વધારે થાત–એવો સંભવ છે. એથી અહિં કઈ ખાસ કારણવશ લબ્ધિ આદિ કામમાં લાવવાના વિચારાદિ કરવાથી તે પુલાક કહેવાય છે એવું સમજવું. આમાં શેડા સમથનું ચારિત્ર નષ્ટ થાય છે, પરંતુ તેના ભાવ આલેચનાદિથી શુદ્ધ થવાના હેય, અને આ તરત જ તે અવિશુદ્ધ ભાવેની આલોચનાદિ કરીને તે ફરી ચારિત્ર સાધી લ્ય (વિશુદ્ધ બનાવી લે) તો તે કષાય-કુશીલ થઈ જાય છે. જે તરત જન ચેતે, તે તે અસંયમી બની જાય છે. પુલાક પણે કાળ કરતા નથી. એથી અહિં અસંયમી બનવાને અર્થ સંયમથી પડી ને અસંયમી થઈ જાય છે–એમ સમજવો.
શકા –ભગવતી શ. ૩૫ મા માં એકેન્દ્રિયમાં વેદનીય–આયુષ્યની ઉદીરણ થાય અને ન પણ થાય એમ મૂળમાં આવ્યું છે, તો આ કેવી રીતે છે? તે સમાધાન –ગુણસ્થાનદ્વાર વગેરેથી છઠ્ઠા ગુ. સુધી વેદનીય કર્મની ઉદીરણું
અવશ્ય સંભવે છે” એવું જે પહેલા મેં કહ્યું તે ઠીક નથી. ભગવતી તરફ ધ્યાન ન દેવાથી આ ભૂલ થઈ ગઈ છે. વેદનીય-કર્મ ઉદીરણની છઠ્ઠા ગુણ. સુધી નિયમ નથી. આ ધીંગડમલજી સા. નું કહેવું બરાબર છે; જે ભગવતીના ૧૧ મા તથા ૩૫ મા આદિ શતકથી સ્પષ્ટ થાય છે તથા આ પ્રમાણોથી મુલાકમાં છઠ્ઠા ગુ. હોવાને કઈ બાદ નથી દેખાતો.
પ્રશ્ન ૧૦૧૦ –શું છઠ્ઠા ગુ. ના ચારિત્ર-પર્યાવ સાતમા ગુ. ના ચારિત્રપર્યથી પણ વધારે હોઈ શકે છે? કેમકે જીવ છઠ્ઠા ગુ. માં આવવાની પહેલા જ સાતમું પડ્યું છે અને છઠ્ઠીમાં ઉકૃષ્ટ કંઈક ન્યૂન કોડ પૂર્વ સુધી રહી શકે છે. તે શું આટલા વર્ષોની પર્યાયના અનુભવથી પણ નવ દીક્ષિતનું સ્થાન વિશેષ હોય છે ?
ઉત્તર:–હા, કેઈ એક સાતમા ગુણસ્થાનવતી જીવન ચરિત્ર પર્યથી છઠ્ઠા ગુણસ્થાન વતી જીવન ચારિત્ર–પર્યવ વધારે પણ હોઈ શકે છે.
છટ્ઠા ગુ. માં દેશના પૂર્વ કોડ સુધી રહેવાનું તે કહે જ છે. પરંતુ ભગવતી શ. ૩. ઉ ૩ ના પાઠની ટીકામાં ટીકાકાર કહે છે કે પ્રમત, અપ્રમત ગુ.ને જીવ અંતર્મુહુર્ત માં બદલી દે છે. આ રીતે બન્નેમાંથી દરેકમાં અંતમુહૂર્ત રહેતા દેશોના પૂર્વ કોડ સુધી રહી શકે છે એવું પણ કહેવાય છે. સાતમા ગુ. ના અંતમુહૂર્તથી છઠ્ઠા ગુ. નું અંતમુહૂર્ત મોટું છે.
પ્રશ્ન ૧૦૧૧ –મનુષ્ય તથા તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયના વૈક્રિય શરીરની સ્થિતિ ભગવતી શ. ૮ ઉ. ૯ માં વાયુ-કાયની જેમ અંતમુહુર્તની બતાવી તથા જીવાભિગમ સૂત્રમાં મનુષ્યની વૈકિયની સ્થિતિ ૪ મુહુર્તની બતાવી, તે આનું શું કારણ છે?