________________
૨ ૨૧
‘દ્રવ્યસંગ્રહ’ની ૫૮ ગાથામાંથી ૩૧મી ગાથાથી ૪૯મી ગાથા સુધીનું સુસંબદ્ધ ભાષાંતર કર્યું હતું. આ ગાથાઓમાં આસવ, બંધ, સંવર, નિર્જરા, મોક્ષ, પુણ્ય, પાપ, સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન, સમ્યક્યારિત્ર આદિનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. શ્રીમદે આ અનુવાદ સરળ, ભાવવાહી અને સ્વાભાવિક ભાષામાં કર્યો છે, જે શ્રીમની અનુવાદક તરીકેની શક્તિઓનો પરિચય કરાવે છે. ગ્રંથકારે જે ભાવ દર્શાવવા ગાથાઓ લખી છે, તે જ ભાવ સ્પષ્ટ રીતે પ્રગટ થાય તેમ શ્રીમદે સુંદર ભાષામાં અનુવાદ કર્યો છે.
આમ, “પંચાસ્તિકાય'ના અનુવાદ સિવાય શ્રીમદે કરેલા અન્ય અનુવાદો પૂર્ણ સ્વરૂપમાં મળતા નથી. જો કે “પંચાસ્તિકાય'ની પણ કેટલીક ગાથાઓનો અનુવાદ ઉપલબ્ધ નથી, તે દૃષ્ટિએ તેમણે કરેલો એક પણ અનુવાદ સંપૂર્ણ રૂપમાં પ્રાપ્ત નથી. તેમણે કરેલ અનુવાદનું કાર્ય જોતાં એમ લાગ્યા વિના નથી રહેતું કે જો તેમણે તે તે ગ્રંથોનો પૂર્ણ અનુવાદ કર્યો હોત તો ઘણું ઉપકારી કાર્ય થાત. અનુવાદમાં મૂળ ગ્રંથ જેટલી જ વિશદતા છે અને તે બધાં અનુવાદકાર્યોમાં તેમની અનુવાદક તરીકેની કુશળતા જોવા મળે છે. સંસ્કૃત, અર્ધમાગધી, હિંદી અને ગુજરાતી ભાષાઓ ઉપરનું તેમનું પ્રભુત્વ અને શબ્દસંયોજનની તેમની કળા ખરેખર સર્વોત્તમ છે.
વિવેચનો શ્રીમદે કરેલાં વિવેચનોમાં “સ્વરોદય જ્ઞાન' ઉપરની અપૂર્ણ ટીકા, ‘નવતત્ત્વ પ્રકરણની એક ગાથા ઉપરની ટીકા,
જીવતત્ત્વસંબંધી વિચાર', ‘સમયસારનાટક’ની કેટલીક ગાથાઓનું વિવેચન, “આઠ યોગદૃષ્ટિની સક્ઝાય'માંથી લીધેલી કડીની સમજૂતી તથા “આનંદઘનચોવીસી'ના અપૂર્ણ વિવેચનનો સમાવેશ થાય છે. આ વિવેચનોનું સંક્ષેપમાં અવલોકન કરીએ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
