________________
૭.
છે તેમાં એક નાને સ્તંભ (ખા) છે તેમાં ઘણું સુંદર બારીક કોતરકામ છે ને તેપર સંવત ૧૪૪૭ લખે છે.)
વળી ત્યાં મહાકાલનું મંદિર છે (આનું મંદિર હમણું પણ છે. તે બહુ પ્રાચીન છે. તેની જગાને હમણું “કોટ' કહે છે. તેને પહેલાં ચારે બાજુ મેટી દિવાલો હતી અને દિવાલોની પાસે પાણીને મેટે કુંડ હતે. એક તરફ હરસિદ્ધિ માતાનું તળાવ છે. સાંભળવામાં એવું આવે છે કે આ મંદિર રાજા વિક્રમે બંધાવ્યું છે. કવિ કાલિદાસે પણ પિતાના ગ્રંથમાં આ મંદિરની, તેની આસપાસના રાજભવનેની અને અહીંના રાજાઓની પ્રશંસા લખેલી છે. આ મંદિરના ચોકમાં મેટી મોટી ધર્મશાલાઓ. અને પાઠશાલાઓ હતી. મહા–પંડિતે શાસ્ત્રી અને જ્યોતિષી અહીં વસતા હતા. સાધુસંન્યાસી પણ આવી રહેતા હતા. દૂરદૂરથી વિદ્યાર્થીઓ અહીં વિદ્યાભ્યાસ માટે આવ્યા કરતા હતા. હિન્દુરાજાઓના મહેલ પણ અહીં હતા. હમણાં સુધી તેનાં ચિન મળે છે. એક બે જગાએ બદમૂર્તિઓ પણ દેખવામાં આવે છે. ઇ. સ. ૧૨૩૦ માં અલ્તમશ સુલતાને ઉજનપર ચડાઈ કરી તમામ મંદિર તોડી નંખાવ્યાં હતાં, મૂર્તિઓને ખંડિત કરી નાંખીને આ મંદિર પણ તોડયું, આસપાસની દિવાલે પાડી નંખાવી (અને તે દિવાલોનાં કંઈ ચિન્હ હજુ છે.), મહાકાલની મૂર્તિના કકડા દિલ્હી લઈ ગયે, મુસલમાનનું જોર વધ્યું ને મંદિરને સ્થાને મજીદ બંધાવી. પાસે મહેલ બંધાવી તળાવમાં કૂવા ખોદાવ્યા. ઘણો વખત મહાકાલની યાત્રા બંધ રહી. પછી બાલાજી બાજીરાવના આધિપત્ય તળે તેને નીમેલે એક શેણવી બ્રાહ્મણ સૂબેદાર ત્યાં નિમાર્યો અને તેણે મહાકાલ અને હરસિદ્ધ માતાનાં મંદિર બંધાવવાને હુકમ આપે. આ બંને મંદિર તેના સમયન-સન ૧૭૪૫ માં બન્યાં છે જે હાલ મેજૂદ છે.)
અને ત્યાં સિદ્ધવડ છે. (પ્રયાગમાં જેમ અક્ષયવડ તેમ ઉજનમાં સિદ્ધવડ પ્રસિદ્ધ છે. તે સિકા નદીના કિનારે એક સુંદર ઘાટપર મોજૂદ, છે. તેની સામે સિદ્ધનાથ મહારાજની મૂર્તિ છે. સ્થાન રમણીય છે. ત્યાં જલ અથાગ ભર્યું છે, ને વિશાલ ઘાટ મેટા મેટા થયા છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
