Page Text
________________
॥२/१४॥
ॐ हृदयस्थितभगवन्माहात्म्यम् 88
यतः 'चिन्तामणिरित्यादि ।
चिन्तामणिः परोऽसौ तेनेयं भवति समरसापत्तिः । सैवेह योगिमाता निर्वाणफलप्रदा प्रोक्ता ||२/१५ ||
कल्याणकन्दली
->
रेवोक्तम् -> महागुणत्वात् वचनोपयोगस्य तत्र ह्यचिन्त्यचिन्तामणिकल्पस्य भगवतो बहुमानगर्भं स्मरणमिति, भगवतैवमुक्तमित्याराधनायोगादिति एवञ्च प्रायो भगवत एव चेतसि समवस्थानमिति - [ध.बि.६/४०-४१-४२-४३] । इति: पादसमाप्ती, तदुक्तं हलायुधकोशे इतिशब्दः स्मृतो हेतौ प्रकारादिसमाप्तिषु <--- - [ह.को. ५/८८७ ] | हृदयस्थिते च = ध्यानसाक्षात्कृते च [द्वा. द्वा. २ / २५ ] मुनीन्द्रे भगवति निश्वयेन तन्माहात्म्येन सर्वार्थसम्पत्तिः भवति । इदमेवाभिप्रेत्य टीकाकृताऽपि ज्ञानसारे अध्यात्मोपनिपदि च शास्त्रे पुरस्कृते तस्मात् वीतरागः पुरस्कृतः । पुरस्कृते पुनः तस्मिन् नियमात् सर्वसिद्धयः ॥ - [ज्ञा.सा. २४-४ अ. उ. १ / १४] इत्युक्तम् । श्रीनेमिचन्द्रेणापि पष्ठिशतके जाण जिगिंदो निवसइ सम्मं हिययम्मि सुद्धनाणेण - [ ६७ ] इत्युक्तम् । तदुक्तं सम्बोधसप्ततिप्रकरणे श्रीरत्नशेखरसूरिभिः -> आगमं आयतेण अत्तणो हितकंखिणो । तित्थनाहो सयंबुद्धो, सव्वे ते बहुमन्निया ||३५|| - इति । अन्येषामपि सम्मतं भगवत्स्मरणस्य विशिष्टफलदायित्वम् । तदुक्तं अष्टषष्टिसु तीर्थेषु यात्रायां यत्फलं भवेत् । श्रीआदिनाथदेवस्य स्मरणेनाऽपि तद्भवेत् ॥ <- [ ] इति । नगरपुराणेऽपि -> अष्टषष्टिसु तीर्थेषु यत्पुण्यं किल यात्रया । आदिनाथस्य देवस्य दर्शनेनाऽपि तद् भवेत् ।। <- ( ) इत्युक्तम् । मूलग्रन्थे दर्शिता सर्वार्थसिद्धिश्चोपलक्षणं क्लिष्टकर्मविगमादेः, सर्वज्ञस्मरणादेरचिन्त्यशक्तित्वात् । तदुक्तं मूलकाररेव धर्मविन्दा हृदि स्थिते च भगवति क्लिष्टकर्मविगमः जलानलवदनयोर्विरोधात् - [ ६ / ४८-४९ ] इति ॥ तदुक्तं टीकाकृताऽपि ऐन्द्रस्तुतिचतुर्विंशतिकावृत्ती -> त्यक्तसंसाराणामपि परिणामानपकर्षस्य हृदयस्थित भगवन्माहात्म्याधीनत्वात् इत्थमेवास्य क्षेमकारित्वं युक्तम् <- [ ऐं.च.वृ. ८ / १] इति । ततश्च यथा जिनवचनं हृदयस्थं स्यात् तथा प्रयतितव्यं, न तु केवलं तत् लेखन - मुद्रणादिना पुस्तकस्थं, श्रवणद्वारा श्रोत्रस्थं पठन-पाठन पुनरावर्तनादिना कण्ठस्थं वा स्यादेतावतव कृतकृत्यत्वमात्मनोऽवगन्तव्यमित्युपदेशः --> धम्मु ण पढियई होइ, धम्मु ण पोत्था पिच्छियई - [ ४७ ] इति योगीन्दुदेवकृतयोगसारवचनमप्यत्रानुसन्धेयम् ॥२/१४||
मूलग्रन्थे दण्डान्वयस्त्वेवम् -> असौ परः चिन्तामणिः तेन इयं समरसापत्तिः भवति । सा एव इह योगिमाता निर्वाण
--
=
Jain Education International
विशेषार्थ :- જેણે જિનાગમ માન્યું તેણે સર્વજ્ઞ જિનેશ્વરને માન્યા. આગમસ્મરણમાં તીર્થંકરનું સ્મરણ સમાયેલ છે. શું જિનાગમ યાદ આવે અને અર્થની અપેક્ષાએ તેના સ્વતંત્ર વતા સર્વજ્ઞ ભગવંત યાદ ન આવે ? આવે જ. સર્વજ્ઞને સ્મૃતિપથમાં લાવ્યા એટલે સર્વજ્ઞની શક્તિ તમારી શિક્ત બની ગઈ. પછી વિઘ્નોના વાદળ વિખરાઈ જાય અને સર્વ સંપત્તિ પગમાં આળોટવા માંડે. સર્વજ્ઞ દેવાધિદેવની શક્તિથી કયું કાર્ય અસાધ્ય છે ?
५७
/ આજે શાસ્ત્રાભ્યાસ કેમ મંદ બનેલ છે ? /
માટે જ જે કાંઈ વિચારવાનું, બોલવાનું કે કરવાનું તે જિનાગમ મુજબ જ, ‘મારા ભગવાને શું આ વિચારવાનું કહ્યું છે ?' ‘મારા ભગવાને શું આવું બોલવાનું-આચરવાનું જણાવેલ છે ?’ આ વિચારસરણી જીવનમાં વણાઈ જવી જોઈએ. જિનેશ્વર ભગવંતના સ્મરણનો સુંદર ઉપાય શાસ્ત્રનો સ્વાધ્યાય છે. શાસ્ત્રસ્વાધ્યાયના માધ્યમથી પરમાત્માનું જે સ્મરણ થાય છે તે અદ્ભુત કક્ષાનું હોય છે. તેથી જ સર્વત્ર આગમવચનનો જ આદર કરવાનું જણાવેલ છે. આજના વિજ્ઞાનવાદ અને ભૌતિકયુગમાં શાસ્ત્રોનું અધ્યયન ઘણું ઓછું થઈ ગયું છે. શાસ્ત્ર સિવાયનું એટલું બધું વાંચન થાય છે કે શાસ્ત્ર વાંચવાની રુચિ જ મોટા ભાગે મરી પરવારે છે. आण, युवान, युद्ध, श्री अधाने सिनेमा साहित्य, हैनियन्त्र (छाया], मेगेजीन, असुसीया, नवलस्था, नवदिप्रभो, श्रीस्था, સાપ્તાહિક, પૂર્તિઓ વગેરેમાં એવો અનુરાગ જન્મ્યો છે કે આગમકથા-આગમવાંચન તેઓને નિરુપયોગી અને નીરસ લાગે છે. તેઓને આગમકથાઓ જીવનવિકાસક્રમમાં કોઈ અગત્યનો ભાગ ભજવતી નથી લાગતી. પરંતુ જે મુનિ છે, સાધુ છે, સાચા સંયમી છે, તેણે તો આગમપરિશીલન દ્વારા જિનેશ્વર ભગવંતોની અચિંત્ય કૃપાના પાત્ર બનવાનું જ છે. [૨/૧૪]
આનું કારણ જણાવતાં મૂલકારથી ફરમાવે છે કે
માશાર્થ :- ભગવાન શ્રેષ્ઠ ચિંતામણિરત્ન છે. તેનાથી જ આ સમરસાપત્તિ થાય છે. તે [સમરસાપત્તિ] જ યોગીમાતા અને १. गुद्रितप्रती 'नव' इति पाठ: किन्तु योगदीपिकानुसारेणाऽत्र 'तेनेयं' इत्येव पाठो युज्यते, ह. प्रतौ तथा प्रतिमादशतकवृत्त्यादावपि तथैव दृष्टत्वादस्माभिः 'तनय' इति पाठां गृहीतः ।
-
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004833 |
| Book Title | Shokshaka Prakarana Part 1 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Yashovijay of Jayaghoshsuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 240 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 22 MB |