Shokshaka Prakarana Part 1

SR No.: 004833
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Yashovijay of Jayaghoshsuri
Publisher: Divya Darshan Trust
Publication Year: 2000
Total Pages: 240
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 22 MB

Page 80

8 साधूनां भवान्तरनिर्णयः 8 एतत्सचिवस्य सदा साधोनियमान्न भवभयं भवति । भवति च हितमत्यन्तं फलदं विधिनाऽऽगमग्रहणम् ॥२/९॥
एतत्सचिवस्य : प्रवचजमातृसहितस्य सदा = सर्वकालं साधो: जियमात् = निश्चयेन न भवभयं भवति, तर्विरोध्युत्कटनिःश्रेयसाऽऽरथानिष्पत्तेः । भवति च = सम्पद्यते च, प्रवचजमाताविधाजसम्पन्नस्य हितंभाव्यपायव्ययेन, अत्यन्तं = प्रकर्षवृत्त्या फलदं = फलहेतु: विधिना मण्डलिनिषद्यादिरूपेण सूत्रोवतेज आगमग्रहणं वाचनादिव्या
__ कल्याणकन्दली मूलग्रन्धे दण्डान्वयस्त्वेवम् -> सदा एतत्सचिवस्य साधो: नियमात् भवभयं न भवति, हितं च भवति; विधिना आगमग्रहणं
फलदं [भवति] ।।२/९।। इयमपि कारिका धर्मरत्नप्रकरणवृत्त्यादी [ध.र.प्र.गा.९६ ३.पृ.२६१] समुद्भता वर्तते । प्रवचनमातृसहितस्य = दुष्टाभिसन्धिविकल-विधिविशुद्धाऽऽदरघटितकर्तृत्वसम्बन्धेन प्रवचनमातृविशिष्टस्य, तेन न विनयरत्नकुलवालक-कण्डरिकादी व्यभिचारः । सर्वकालं साहित्यविशेषणम्, तेन यदा-कदाचित् प्रवचनमातृसहिते वसन्नादौ न व्यभिचारः । भवभयापगमहेतुमाह-तद्विरोध्युत्कटनिःश्रेयसाऽऽस्थानिप्पत्तेः ‘स्तोकेनैव कालेन मे मोक्षो भावी' त्येवं प्रतीतिरूपा यतनावरणक्षयोपशमदायसमाकलिता मोक्षगोचररुचिविशेषात्मिका वाऽत्र भवभयविरोधिनी उत्कटनिःश्रेयसाऽऽस्थाऽवगन्तव्या, तेन नाविरतसम्यग्दष्ट्यादीनां भवभयभङ्गप्रसङ्गः । न च निःश्रेयसा स्थानिष्पत्तिः किंनिबन्धना ? इति शङ्कनीयम्, विधिविशुद्धप्रवचनमातृपरिपालनादिमाहात्म्येन भवान्तरनिर्णयादिना तदपपत्तेः । तस्य भवान्तरनिर्णायकत्वन्तु प्रसिद्धमेव । तदुक्तं योगविन्दवृत्तिकृता -> शुद्धसमाचारा हि साधवः सत्स्वप्नलाभेन निजोहापोहयोगेन सदागमाभ्यासेन च प्राक् संशयितमनसोऽपि व्यावर्तितविपर्यास - हेतुमिथ्यात्वादिमोहोदया अभ्रकगृहान्तलितप्रदीपप्रभोदाहरणेन भवान्तरं निर्णयन्त्येवेति «- [यो.बि.का.४२७.] । तदुक्तं उत्तराध्ययने --> एया पवयणमाया जे सम्म आयरे मणी । सो रिखणं सब्बसंसारा विप्पमञ्चइ पंडिए ।। - [२४/२८] । हितं मोक्षोपयिक-प्रशस्तसामग्रीसम्प्राप्तिलक्षणं भाव्यपायव्ययेन = तीब्राशुभानुबन्धविलयप्रयुक्ताऽनागताशुभकर्मविपाकविरहेण । मण्डलिनिपद्यादिरूपेण = सिद्धान्तदाने सूत्राऽर्थ-मण्डल्युपवेशनेन प्रत्येकमध्ये तृभिः वाचनाचार्यनिषद्याविरचनेन वाचनाचार्यमनुभाष - कञ्च द्वादशावर्तवन्दनादिना वन्दित्वा अकाला स्वाध्यायाऽनादराऽऽशातनादिपरिहारेण आगमग्रहणं वाचनादिव्यापारेण = वाचनापृच्छनापरावर्त्तनादिद्वारा, क्रियमाणमिति शेषः । ललितविस्तरायां > मण्डलिनिषद्याक्षादी प्रयत्न: ज्येष्ठानुक्रमपालनम्, उचितासनक्रिया, सर्वधाविक्षेपसंत्याग: उपयोगप्रधानतेति श्रवणविधिः - [पृ.१०] इत्युक्तम् । आगमग्रहणविधिः निशीथचूर्णी -> जाहे गुरू णिसण्णो ताहे तस्स विहिणा कितिकम्मं बारसावत्तं देंति, पच्छा अणुओगस्स पाठवण उस्सग्गं करेंति । तं उस्सगं पारेत्ता ततो गुरुं दिट्ठविहिं अक्खेसु करेत्ता पच्छा जेट्टस्स बंदणयं देति । जहा जेट्टो परियागजाइसु भागतीत्यर्थ: सो जेट्ठो ततो सुणिना काल-वेलाए अणुओगं विसज्जेत्ता गुरुस्स बंदणं देति <--- [नि.भा.६२१८ चू.] इत्येवं वर्तते । पञ्चवस्तुके च आगमग्रहणविधिः -> ठाणं पमज्जिऊणं दोन्नि निसिज्जाउ होति कायचा । एक्का गुरुणो भणिआ, बीआ पुण होइ अक्खाणं ।। दो चेव मत्तगाई खेले काइअ सदोसगस्सचिए । एवंविहोवि णिचं. वक्वाणिज्जति भावत्थे । जावइआ उ सुणिंती सच्चे वि हु ते तओ अ उवउत्ता । पडिलेहिऊण पोत्तिं, जुगवं वंदंति भावणया ।। सव्येऽवि उ उस्सग्गं करिति सच्चे पुणोऽवि वंदति । नासन्ने नाइदूरे गुरुवयणपडिच्छगा होति ।। «- [पं.व.२००२-४-३-५] इति दर्शितः । पुष्पमालायामपि --> अक्खलियमिलियाइ गणे, कालग्गहणाई उ विही सुत्ते । मज्जण-निसिज्जअक्खा इच्चाइ कमो तयत्थंमि ||२३||- इत्येवं संक्षेपतः।
માથાર્થ :- હંમેશા અટપ્રવચનમાતાથી યુકત સાધુને ભવભય નિયામાં નથી હોતો અને તિનું હિત થાય છે. તિમ જ] વિધિપૂર્વક भागमा अत्यंत ३सयो भने . [२/४]
U પ્રવચનમાતાસંપન્નને ભવભવ ન હોય \/ કીડાર્ગ :- સર્વકાલ પ્રદર્શિત અષ્ટપ્રવચનમાતાથી યુકત સાધુને નિશ્ચયે સંસારનો ભય નથી રહેતો, કેમ કે સંસારવિરોધી મોક્ષની શ્રદ્ધા તે સાધુને ઉત્પન્ન થઈ ગઈ છે. તથા ભાવી અપાય-દોષનો નાશ થવાથી અષ્ટ પ્રવચનમાતાના પાલનથી યુકત સાધુનું હિત થાય છે. તેમ જ મંડલિ, નિપઘા વગેરે રૂપ સૂત્રોકત વિધિથી વાચના વગેરે પ્રવૃત્તિ દ્વારા આગમગ્રહાણ પ્રકુટ રીતે ફલને આપનાર થાય છે, કેમ કે વિધિયુક્ત આગમગ્રહણ કરનાર અટપ્રવચનમાતાયુકત સાધુ તેનો અધિકારી છે. અધિકારિકન્રક હોવાના લીધે જ આગમગ્રહાગમાં પ્રકટફલદાયિત્વ સંભવે છે. એક પ્રવચનમાતાના પાલન વિનાની વ્યકિત આગમગ્રહાણની અધિકારી ન હોવાથી तने मागमा अत्यंत सहयो गननथी. [२/-] 2. मुद्रितप्रती . तद्वियों संकटनिश्रेयस'... 'इत्यशुद्धः पाठः । २. ह.प्रती 'भाव्यपायसारत्वेन' इति पाठः ।
Jain Education Intemational