________________
1911 –
૧૩ઃ હિંસકની પણ હિંસાનો નિષેધ - ૧૨૯
-
૨૦૩
શ્રાવપ્રજ્ઞપ્તિની ટીકા રચી છે. શ્રાવક પ્રજ્ઞપ્તિમાં આ બેય મહર્ષિઓએ આ વિષય સારી રીતે ચર્યો છે. પૂ. આ. શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજા ૧૪૪૪ ગ્રંથોના રચયિતા હતા. આ બેય મહર્ષિઓએ કહ્યું કે દુનિયામાં કોઈ જીવ એવો નથી કે જે હિંસક ન હોય માટે હિંસકને હણવાનો નિયમ ન હોઈ શકે.
સભા : શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ ૧૪૪૪ બૌદ્ધાચાર્યોને મારી નાંખ્યા હતા ને? . - એવું કોણે કહ્યું? આવી ને આવી અધ્ધર વાતોથી પરિણામ ખરાબ આવે. ત્યાં તો બૌદ્ધો સાથે શાસ્ત્રાર્થ હતો અને એમાં શરત હતી કે જે હારે તે ઊકળતા તેલના કડાયામાં પડીને બળી મરે. બૌદ્ધો હાર્યા. એમણે તળાવું જોઈએ. હરિભદ્રસૂરિજી આવેશમાં આવ્યા હતા. ગુરુને ખબર પડી. સાધુઓ મોકલીને કહેવરાવ્યું કે તારા જેવાને આ ન શોભે. આવેશ ઊતરી ગયો. તરત બધાને છોડી મૂક્યા. મારી નાંખવાના વિચાર માત્રથી ૧૪૪૪ ગ્રંથો રચવાનું પ્રાયશ્ચિત્ત ગુરુએ એમને આપ્યું. પ્રાયશ્ચિત્ત પણ એવું આપ્યું કે જે ગ્રંથો વાંચી – ભણીને લોકો બીજાને મારતા બંધ થઈ જાય. હિંસકને હણવામાં વાંધો નહિ એવો કાયદો કરવામાં આવે તો કોઈ જીવ એવો બાકી નહિ રહે કે જે હણવા જોગો નહિ રહે. જેનશાસનમાં તો દરેકના ભલાની જ વાત છે :
ધર્મીને છોડીને મનુષ્ય જેવો હિંસક કોઈ નથી. યોજનાપૂર્વક જો કોઈ હિંસા કરતું હોય તો માનવી જ કરે છે. તિર્યંચ તો હડફેટે ચડે એને મારે. સિંહ ભૂખ્યો હોય તો જ બીજાને મારે. એ ધરાયેલો પડ્યો હોય ત્યારે સુદ્ર પ્રાણીઓ એની પાસે થઈને જતા હોય તોય સામું પણ ન જુએ. એનાથી ભય પામીને પાસે ન જાય તે વાત જુદી. ઝેરી નાગ પણ પગમાં આવે તો ડસે છે. ઇરાદાપૂર્વક સતા નથી. સાપ જો ઇરાદાપૂર્વક ડસવા માટે ફરતા હોત તો માનવીને જીવતા ન રહેવા દેત. જંગલી જાનવરો ઇરાદાપૂર્વક માનવીને મારવા ફરતાં હોત તો માનવીને જીવવું ભારે થઈ પડત. હિંસકને હણવાની છૂટ જૈનશાસનમાં નથી, બચાવવાની વાત છે. અહીં તો દરેકના ભલાની જ વાત છે. તિર્યંચો હિંસા કરે છે તે તો ક્ષુલ્લક છે, પરિણામમાં તીવ્રતા વિનાની છે. માનવી તો ઇરાદાપૂર્વક અને યોજના કરી કરીને હિંસા કરે છે. ગાંડાના હાથમાં તલવાર હોય તો એ તલવાર છોડાવાય, રાખવા દેવામાં દયા નથી. એને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org