________________
10s
- ૧૦ - સંસાર દુઃખમય લાગે તે બચાય ? - ૧૨૫
–
૧૫૫
ફટકા પડે ત્યારે તે માને કે ફટકા ભલે પડ્યા પણ પાંચ રૂપિયા તો હાથમાં આવ્યા ! કેટલાક માને છે કે દુનિયા ભલે આપણને સારા ન કહે પણ પૈસા તો આપણી પાસે છે ને ? પછી ચિંતા શી છે ?' કૃપણો આવું જ માને છે. એને મોઢે કોઈ એને કૃપણ કહે તો એ હસે છે. એ માને કે પાસે પૈસા છે તો બધા આંટા ખાય છે, પૈસા ન હોત તો કોઈ ન આવત. એટલે એને કૃપણ કહેવાથી એ ગુસ્સે નથી થતો. માગવા આવેલાને ના કહી દેવામાં એ આનંદ માને છે. આવું જ વિષયાધીનોનું છે. એને ગમે તેવા શબ્દો કહો તોય એ હસે, ગુસ્સે ન થાય. ગુસ્સે થાય તો ક્યારેક વિષયોથી છૂટે, પણ થાય જ શાનો ? એ દુઃખમાં પણ સુખ જ માને છે. ગુણવાન જ્યાં ત્યાં ન ભટકે :
વર્તમાનનાં દુઃખોને જે ન ગણે એ વળી ભવિષ્યના દુઃખોનો વિચાર કરે ? એ વિચાર જાગ્રત કરવા માટે પુનરુક્તિ દોષ વેઠીને પણ “સંસાર દુઃખમય છે” એ એકની એક વાત જ્ઞાની સંસારીઓના કાનમાં ફૂંકવાનું ફરમાવે છે. સંસારમાં ત્યાગીના વેષમાં પણ પાપ થાય છે ને શાહુકારના વેષમાં પણ લૂંટ ચલાવાય છે. એનું કારણ અનાદિનો અભ્યાસ છે. જ્ઞાની કહે છે કે હવે ગુણ મેળવવા સાવધ થાઓ, યોગ્યનો સહવાસ કરો, અયોગ્ય સ્થાનોમાં જવાનું બંધ કરો. ગુણહીન અવસ્થામાં જ્યાં ત્યાં ભટકનારને ગુણવાન થયા પછી એ નહિ પાલવે. ગૃહસ્થ રાત્રે ગમે ત્યાં નીકળે તો કોઈ ન પૂછે પણ સાધુ નીકળે તો અનેકને શંકા થાય. કેમ ? સાધુ કાંઈ ચોર છે ? એની કિંમત ઓછી છે માટે ? ના, એની કિંમત વધારે છે માટે. તમને કોઈ પૂછે કે “તમે ઊઠીને જુઠું બોલો છો? તમે અહીં આવા સ્થાનમાં ભટકો છો ?” તો માનવું કે તમારી કિંમત વધી. બીજાને નહિ અને તમને કેમ પૂછે ? માટે તમારી કિંમત વધારે છે. ધર્મના મિત્રો પણ ધર્મી હોય ?
કપાળમાં કરેલા તિલકમાં ચોકી કરવાનો ગુણ છે. એ તિલક કહે છે કે તારાથી જુઠું ન બોલાય, વિષયાધીન ન થવાય. સાધુ સાધુપણાની મર્યાદા ન જાળવે તો અનેક શંકા થાય, કેમ કે એનું સ્થાન ઊંચું છે. જેમ જેમ આત્મા આગળ વધે તેમ તેમ એની કિંમત વધે. એનાથી પછી નચિંત ન બનાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
