________________
૧ ૨ ૨
–––––– આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૩
–
650
સભા: પેટ માટે.
આના કરતાં એમ કહો કે “ચાલતું નથી એ માટે !! - “રહી શકતું નથી તે માટે !” - કરવું જોઈએ અને કરવું પડે એમાં કંઈ ભેદ સમજાય છે? શ્રાવક સંસારમાં રહેવા માટે રહે કે રહેવું પડે માટે રહે ? સંસારમાં રહેવાની ઇચ્છા શ્રાવકની હોય ? નહિ, કેમ ન હોય ? સંસાર ખોટો છે, પાપથી ભરેલો છે, એમાં જેવી રીતે જોઈએ તેવી રીતે અહિંસા અને સંયમ વગેરે પાળી શકાતું નથી માટે ! જિનપૂજન અને ગુરુભક્તિ એ રૂઢિ છે?
વારુ, તમારા ગુરુની નામના શાથી ? કંચનકામિનીના ત્યાગથી કે તેના રાગથી ? એ ઊંચા શાથી ? એ બેય એમને ન હોય એથી જ. વારુ, તેમની પાસે જમીન હોય ? ના, એ પણ ન હોય. ત્યારે હોય શું ? ભગવાને-શ્રી તીર્થંકરદેવોએ વિહિત કરેલ રત્નત્રયી અને એનાં ઉપકરણો. વારુ, જેઓને ગામમાં ઘર નહિ, સીમમાં ખેતર નહિ અને માથું તથા પગ ઉઘાડા, એવાને તમે શ્રીમાનો પગે કેમ લાગો ? શાથી પગે લાગો ? એમને તમે પગે લાગી એનો હેતુ શો ? બધું છોડીને નીકળ્યા એમને તમે બંગલાવાળા બગીચાવાળા, મોટરવાળા છતાં પણ પગમાં પડો એનું કારણ શું ? –તે તો સમજાવો કે પછી કાંઈ સૂઝ નથી પડતી ?
સભા : પ્રથાથી, રૂઢિથી.
દેવ-ગુરુ-ધર્મને માનવાના એ આત્મકલ્યાણની દૃષ્ટિએ છે, નહિ કે પ્રથાથી. સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા જ્યાં કલ્યાણ દેખે ત્યાં જ હૃદયથી શિર ઝુકાવે, પણ બીજે નહિ. શાસ્ત્રમાં આવે છે કે સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માઓ એવા પણ અભિગ્રહવાળા હતા કે “દેવગુરુ સિવાય અન્યને નમવું નહિ.” અને દેવગુરુને નમે તે પણ જેમ તેમ નહિ, વિધિપૂર્વક નમે. આને રૂઢિ ન કહેવાય. રૂઢિ કોનું નામ, કે જેનું ફળ જ ન હોય. રૂઢિ જ હોય તો તમને કોણે બાંધી રાખ્યા છે કે તમે પગે લાગો ! રાજ્યની જેમ કાયદો તો નથી જ. એમ કહ્યું છે કે શ્રી વીતરાગદેવ અને નિગ્રંથ ગુરુ તથા ધર્મ (આજ્ઞાઓના પાલનમાં, પૂજનમાં આત્માનું હિત છે. હિતની દરકાર હોય તો માનો અને ન હોય તો સંસારમાં રૂલો. વસ્તુને વસ્તુ તરીકે સમજનારને આમાં કશું જ અજુગતું લાગે તેમ નથી, પણ જે વસ્તુતઃ આત્માને કે આત્માના ગુણોને જ ન માનતા હોય અને એ ગુણોને ખીલવવામાં જ મુક્તિ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org