________________
૪૨
– આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૩ ——
—
570
સારામાં સારું એને ઇનામ અપાતું હોય, પણ તે શેઠ સામે તો એ રીતસર જ વર્તાવ કરે. અંધવિશ્વાસે જો શેઠ એમ કહી દે કે “તું જ શેઠ” અને પોતે કાંઈ ખબર ન રાખે તો ? ત્રીજે દિવસે પેઢી ઊડી જાય. ત્યાં તો તમે બધું જાણો છો. ધીરતા હોય ત્યા ધિરાય, અપાતા હોય ત્યાં અપાય, દેવાતા હોય ત્યાં જ દેવાય અને લેવાતા હોય એના જ લેવાય ! આમાં પોલ ચલાવો તો પેઢી ન ચાલે. કોને ઓળખવા જઈએ, એમ વ્યાપારી કહે ? નહિ જ. પણ બધાને ઓળખે, પગથી ઓળખે ! તો પછી અહીં કેમ લોચો વાળે ? સામાન્ય દુનિયાના વ્યવહારમાં આટલી કુશળતા ધરાવનાર આદમી, ભવતારક ચીજ માટે લોચા વાળે, એ બુદ્ધિમાન માટે શોભાસ્પદ નથી. ધર્મ, અધર્મ પ્રત્યે કરુણા દાખવી શકે, પરંતુ ધર્મ ને ધર્મી સામે લાલ આંખ કરનારને અટકાવી નિરાબાધપણે ધર્મારાધના ચાલુ રહે, એવી તો એની કાર્યવાહી હોય જ. આ વાત આજે જ નથી કહેવાતી. પણ મુદ્દો એ છે કે હજી એ વસ્તુ પરિણામ પામી નથી. એની જ આ ખામી છે, નહિ તો આ દશા હોય જ નહિ. “વસ્તુના શુદ્ધ પરિણમનમાં જ આત્માનો ઉદય છે.' આટલી વાત સમજાઈ જ જવી જોઈએ અને એ જ સમ્યજ્ઞાન છે. એવા અનુપમ સમ્યજ્ઞાનનો સ્વામી બનેલો જ્ઞાની મન, વચન અને કાયાના યોગને યથેચ્છ ન જ પ્રવર્તવા દે. સડેલો ભાગ દૂર કરવો તે દ્વેષ નથી !
મન, વચન અને કાયાને કાબૂમાં રાખનારો જ્ઞાની, એક શ્વાસોચ્છવાસમાં એટલાં કર્મ ખપાવે, કે જે અનેક કોટિ વરસો સુધી અનેક તકલીફો વેઠવા છતાં પણ, અજ્ઞાની આત્મા ન ખપાવી શકે. જ્યારે મોક્ષમાં જવું હશે, ત્યારે અંતર્મુહૂર્તમાં કર્મ માત્ર ખસેડવાં પડશે. એ અંતર્મુહૂર્ત માટે આ બધો અભ્યાસ છે.
વિદ્યાર્થી બાર મહિના મહેનત કરે, તે જેમ પરીક્ષાના બે-ચાર કલાક માટે, તેમ આ બધો અભ્યાસ એ અંતર્મુહૂર્ત માટે છે ! ચારે ઘાતી કર્મને અંતર્મુહૂર્તમાં જ ભેદવાનાં છે. દશમે ગુણઠાણેથી બારમે આવે, ત્યાં આત્મા સ્થિરતા ભોગવે. આઠમે-નવમે-દશમેથી લંઘીને આવ્યો. સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર તરવો સહેલો, પણ આટલે જવું કઠિન છે.
અસંખ્ય કોટાકોટિ યોજન પ્રમાણનો સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર છે. તીર્થાલોકમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
