Yatidincharya Vachna 2

SR No.: 004823
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhaysagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
Total Pages: 212
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 15 MB

Page 34

આવ્યા. આમ એમના પરમાત્માના ગુણોથી આત્માને પ્લાવિત કર્યો. ચાર થોયના માધ્યમે થતા પરમાત્માના ગુણગાનને પુષ્ટ કરવા માટે આ બંને નમ્રુત્યુાં છે. ભોંયરામાં જતી ગાડીને આગળ પાછળ બે એંજીન સલામતી માટે હોય. તેમ આત્માની આત્મશુદ્ધિ માટે બે વાર આગળ-પાછળ નમુત્યુર્ણ છે. રાત્રી શરુ થાય છે. અંધકારમાં જયણા ધર્મને સલામત રાખવાનો છે. વિતરાગ ભાવને ગુંજતો કર્યો હોય તો જયણા સચવાય. શક્રસ્તવમાં યોગમુદ્રા છે. ‘લલિત વિસ્તરા’ ગ્રંથમાં પૂ. હરિભદ્રસૂરિ મ. એ શક્રસ્તવની વિષદ વ્યાખ્યા કરી છે.
‘પ્રણિપાત્ત દંડક’ એ નમુત્ક્રુષ્ણનું મુખ્યનામ છે. શક્રસ્તવ અને નમ્રુત્યુણં જુદા છે. પરમાત્મા ના કલ્યાણક સમયે ઇન્દ્ર મહારાજા બોલે છે તે શક્રસ્તવ. આપણે બોલીએ છીએ તે નમુત્યુાં. આ નમુત્યુણં સૂત્ર ગણધરકૃત છે. જ્યારે ઇન્દ્ર મહારાજા બોલે છે તે શાશ્વત છે. છતાં વર્તમાન વ્યવહારમાં નમુન્થુણં ને શક્રસ્તવ કહેવાય છે. તે હુલામણું નામ છે. મુખ્યનામ તો ‘પ્રણિપાત દંડક’ છે.
પ્રણિપાત એટલે ?
X +નિ + પાત્ ધાતુ છે.
P = પ્રકર્ષ કરી,
નિ નિશ્ચય કરી.
પાત્ = પડી જવું. અર્થાત્ પ્રભુના ચરણોમાં જાતને સોંપી દેવી તે પ્રણિપાત. બે પગ નીચે, બે પંજા જમીન પર અને મસ્તક નમાવવું. આથી નમ્રતાનો ભાવ આવે. આ સૂત્રની ૯ સંપદા છે. દરેક સંપદા એ નમસ્કાર કરવાનો છે. આથી ૯ વાર જમીન પર મસ્તક અડાડે. આ મુદ્દા ઇન્દ્ર પણ ન કરે. કેમકે પ્રભુના ચરણોમાં પ્રણિપાત ત્યારે જ થાય કે પરમાત્માની આજ્ઞા સ્વીકારે. “તું હી તું હી'' કરીને આશા = સર્વવિરતિ સ્વીકારે. એ મુદ્રા સર્વવિરતિ પામવાની તત્પરતા બતાવે છે. નમ્રુત્યુાં બોલતાં દરેક વખતે પુરુષોને ઉપરોક્ત મુદ્રા હોય. બહેનોને શારીરિક મર્યાદા હોય છે, આથી પ્રણિપાત દંડકની મુદ્રા શ્રાવિકા, સાધ્વીને નથી. એમને ડાબો પગ વિનયની મર્યાદા માટે ઉભો રાખવો.
રાઇ પ્રતિક્રમણમાં ઠાવ્યા પછી નમુન્થુણં દ્વારા પરમાત્માના ગુણગાનનું મંગલાચરણ કરવાનું છે. ``તત્વહિતે પત્યાય રેમિ મંતે સામાä’’ ‘નમુત્ક્રુષ્ણ’ના પાઠ
વાચના ૩૦
E