________________
વિચાર્યું. નંદની આ દિકરી વિષકન્યા હતી. પૂર્વના રાજાઓ બાળકીને જન્મતાં જ મંદ ઝેર ચટાડતા, આથી હોજરી સાફ થાય, ધીરે ધીરે ઝેર વધારતા જાય. ઝેર પચી જાય. તે કન્યા એટલી બધી ઝેરી થાય કે માત્ર એના પરસેવાથી જ સામો માણસ ખતમ થાય. આને વિષકન્યા' કહેવાય.
ચંદ્રગુપ્ત આજ્ઞાપાલક હતો. તેથી ચાણક્યને ચંદ્રગુપ્ત રાજા બનાવવો હતો. અને પર્વતક રાજ્ય માંગે તો ખટરાગ થાય. આથી નંદની દિકરીને ચંદ્રગુપ્ત રથમાં ચડવા કહ્યું તોય ના પાડી. ચાણક્ય એને રોકી ચાણક્ય એને પર્વતક સાથે પરણાવી. પહેલી રાતે જ એ વિષ કન્યાના સ્પર્શથી મૃત્યુ પામી ગયો.
આપણી મૂળવાત છે યોગ્ય રીતે ઝેર ખાવામાં આવે તો તે ઝેર પણ પચી જાય છે. સાધુ પણ આ રીતે પાચન શક્તિ કેળવે. એમાં શુદ્ધ દોષ રહિત નિરસપણે આહાર વિગેરેનો ઉપયોગ રાખે. રોગ થવાના નિમિત્તોને ટાળે. દોષિત ગોચરીના માધ્યમે છકાયના જીવોના અશાતાના નિમિત્ત બનીએ તો અશાતા વેદનીય બંધાય. અને ઉદયમાં પણ આવે...અશાતાના ઉદયના આવા નિમિત્તોથી સાધુ સદાય દૂર હોય; છતાં અન્ય નિમિત્તોને લઇ અશાતાનો ઉદય થાય તો તેને સમભાવે સહન કરે, હાયવોય ન કરે. અને અશાતા ઉદયમાં મોહનીયને ભળતું અટકાવે...સનતુ મુનિએ ૭૦૦ વર્ષ રોગો સહન કર્યા. વર, ખાંસી, શ્વાસ, કોઢ, ભગંદર, હરસ, વિગેરે ભયાનક રોગ હતા. છતાં દવાનું નામ નહીં.
સાધુ મહારોગોમાં પણ ચિકિત્સાનો વિચાર ન કરે. “ઓઘનિયુક્તિ'માં છે કે માંડલીના પાંચ દોષમાં છેલ્લો દોષ “કારણાભાવી છે. કારણનો અભાવ હોય તો ન વાપરવું. તૈજસ-કાર્પણા શરીર પર કાબૂ આવી જાય તો આહારની જરૂર નથી. સિદ્ધ ને તેજસ-કાશ્મણ શરીર ન હોવાથી આહારની જરૂર નથી.
અણહારીનું પ્રતિક છે ઉપવાસ.
ઉપવાસ પોતાનું ઘર છે. ગમે તેવું જીર્ણ, તૂટેલું ઘર હોય તો પણ વ્હાલું લાગે. ભાડાનું ઘર સુંદર છતાં એકવાર છોડવાનું છે. સાધુને ઉપવાસ જ કરવાના અપવાદે વાપરવું પડે તો વાપરે.
સાધુને આહાર શા માટે ? 'ના-વંસ-સંગમ ગણીને વાદરે I’
| વાચના-૪૯
વાચના-૪૯
E૧૨૦
[૨]
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org