________________
૬૧
તાણીને અવગુણો વર્ણવીએ છીએ. અવગુણોથી ભરેલો છું માટે સંસારમાં રખડી રહ્યો છું તેવું સમજનાર બહુ અલ્પ છે. નવ હજાર નવસોને નવ્વાણું રોટી કપડાને મકાનની પંચાતમાં પડયા છે, ગુણ-અવગુણને જોવામાં ને જાણવામાં કોઈને રસ નથી. પહેલાં શસ્ત્રવિરામ
જગતના અવગુણ જોવા ખૂબ જ સરળ છે પણ પોતાના અવગુણને જોવા ખૂબ જ કઠિન છે. બ્રહ્માએ પાંચે ઈન્દ્રિયોનો પ્રવાહ બહાર કર્યો છે. તમે જોશો તો આંખો બહારનું જ જૂએ છે. કાન બહારનું સાંભળે છે ભગવાન સામે પાંચે ઈન્દ્રિયોરૂપી શસ્ત્રો દ્વારા લડાઈ માંડી છે આંખનો, કાનનો, નાકનો, જીભનો બધાનો દુરુપયોગ કરી રહ્યા છીએ. લડાઈ બંધ કરવી હોય તો પહેલાં શસ્ત્રવિરામ કરવો પડશે. અર્થાત્ પહેલાં ઈન્દ્રિયોને કાબૂમાં લેવી પડશે. જો આ મળેલા પાંચ-પચાસ વર્ષો સુધરી ગયા તો ભવિષ્યના અનંતા ભવો સુધરી જશે અને બગડયા તો અનંતા જન્મો બગડી જશે. આપણી એકે ઈન્દ્રિયો અંદર તરફ વળેલી નથી.
આનંદઘનજી મહારાજ અજિતનાથ ભગવાનના સ્તવનમાં કહે છે કે, ચરમ નયણ કરી મારગ જોવતાં રે, ભૂલ્યો સયલ સંસાર, જેણ નયણ મારગ જોઈએ રે, નયણ તે દિવ્ય વિચાર..., પંથડો નિહાળું રે બીજા જીન તણો... રે.,
ચર્મ ચક્ષુથી હું જોઈ રહ્યો છું માટે સંસારમાં ભૂલો પડ્યો છું. જે નેત્ર દ્વારા માર્ગ જોઈ શકાય તે દિવ્યચક્ષુ છે. આપણા દિવ્યચક્ષુ જો ખૂલી જાય તો જ આપણને આપણા અવગુણો દેખાય. ગીતામાં કૃષ્ણ મહારાજા અર્જુનને કહે છે કે દે મર્જન ! દિવ્ય (વામિ તે વક્ષ | હે અર્જુન! હું તને દીવ્ય ચક્ષુ આપું છું તેના દ્વારા જો.. ગુણાનુરાગનું ત્રીજું પગથિયું
આંખ નબળી હોય તો પાસે પડેલી વસ્તુને પણ આપણે ન જોઈ શકીએ તે બની શકે, તેમ આપણી દૃષ્ટિ ઝાંખી હોય અને આપણને આપણા દોષો ન દેખાય તે બની શકે, પણ બીજી કોઈ વ્યક્તિ બતાવે કે આ ભૂલ છે ત્યારે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org