________________
મેં આ પર્વની આરાધના કરી પણ શું સાચી કરી? આંતરમને દલીલ કરી કે ના, તારા મનમાં એક વ્યક્તિ તરફ શત્રુતા રહેલી છે જ્યાં સુધી તું એ વ્યકિતને ખમાવીને મન શુદ્ધ ન કરે ત્યાં સુધી તારી બધી જ આરાધના નિષ્ફળ છે. તપ-તપ કે મહોત્સવ ત્યારે જ સાર્થક બને કે સર્વ જીવ પ્રત્યે મૈત્રી બંધાય. ધોળશાએ મનની દલીલનો સ્વીકાર કર્યો. મનથી નક્કી કર્યું કે હવે કદડાને મળવા જવું છે. આ વખતે આરાધના સાચી કરવી છે. જ્યાં સુધી એક પણ જીવ પ્રત્યે મનમાં શત્રુભાવ રહે ત્યાં સુધી તેના જીવનમાં ધર્મ સાચી રીતે સ્પર્શી શકતો નથી. તેઓ તો ગયા કદડાને ત્યાં. કવિ દલપતરામ તો આ મહાકવિને પોતાના આંગણે સામે ચાલીને વગર આમંત્રણે આવેલા જોઈને ચમક્યા. અરે ! આ સત્ય છે કે સ્વપ્ર ! મારો કટ્ટર દુશ્મન મારાં આંગણે! તેઓ સામે ગયા. પૂછયું કે આમ ઓચિંતા કેમ? ત્યારે ધોળશા બોલ્યા કે ભાઈ! યુદ્ધનો જ્યારે વિરામ કરવાનો હોય છે ત્યારે ધોળી ધજા ફરકાવવામાં આવે છે, બરાબર ને ! જુઓ, હવે મારા માથા પર અને તમારા માથા પર ધોળી ધજાઓ ફરકી રહી છે અર્થાત્ ધોળા વાળ આવી ગયા છે. આપણે બન્ને હજુ ક્યાં સુધી આમ લડ્યા કરીશું ? એમ સમજીને હું તમને ખમાવવા આવ્યો છું. આ સાંભળતાં જ કદડા પ્રેમથી ભેટી પડયા. જાણે નાનપણના લંગોટિયા મિત્રો ન હોય ! આ રીતે ધોળશાએ શત્રુતાને ખતમ કરીને મનને શુદ્ધ કર્યું. જીવનમાં જો આ એક ભાવના પણ પ્રગટ થાય તો જીવનની દિશા બદલાઈ જાય છે અને તો જ સાચા અર્થમાં અહિંસાને આચરી શકાય છે. ૨. પ્રમોદભાવના
મૈત્રીભાવનાને પુષ્ટ કરતી બીજી ભાવના છે પ્રમોદ ભાવના - બીજાનું સારૂં જોઈને રાજી થવું. જગતમાં મોટો વર્ગ એવો છે જે પોતાના દુઃખે દુઃખી નથી પણ બીજાના સુખને જોઈને દુઃખી બને છે, આ પણ હિંસાનો જ એક પ્રકાર છે. કહેવાય છે કે - “બીજાની આંખમાં પાણી તો દુર્જનના મોંમાં પાણી, અને બીજાના મોંમા પાણી તો દુર્જનની આંખમાં પાણી, જ્યારે સજ્જન માણસનું સ્વરૂપ આનાથી વિપરીત છે. બીજાની આંખમાં પાણી તો પોતાની આંખમાં પાણી અને બીજાના મોંમાં પાણી તો પોતાના મોંમા પાણી.” બીજાના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org