________________
૪૭૦ ]
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
ઘર-ઘર-પશુ, પરંતુ ઘરમ્ | સમક્-સમાજુ–સાથે સમા ધ્રુવ-ધુડ્ડ-ધ્રુવ, નક્કી, અફર–ચોકકસ-ધ્રુવમ્ મ-મા–નહીં, મા
મા- છે,
બહુલં' એટલે આ વિધાન પ્રાયિક હોવાથી મા ને બદલે મેં કેમ પણ વપરાય છે અને કયાંય માં પણ વપરાય છે. મના–મળા –ાડુ–મણા प्रिय-संगमि कउ निडी पिअहो परोक्खहो केम्व ? । मई बिन्नि वि विन्नासिआ, निद्द न एम्ब न तेम्व ॥
પિઉને સમાગમ થતાં ઊંધ કઈ રીતે આવે? અને પિઉ પક્ષ—નજર સામે ન–હોય તો પણ ઊંઘ કઈ રીતે આવે? આમ મારી ઊંઘ બને રીતે એટલે પ્રિયના સંગમાં વણસી ગઈ છે અને વિયોગમાં ય વણસી ગઈ છેઊંધ આમે નથી આવતી અને તેમે ય નથી આવતી. વર
અળહિ ને સંય ન ર | જુઓ, Iટકારૂરૂપ સમા कंतु जु सीहहो उवमिअइ त महु खंडिउ माणु । सीहु निरक्खय गय हणइ पिउ पयरक्ख समाणु ।।
એક નાયિકા પાસે પોતાના પતિના પરાક્રમનું વર્ણન કરતાં બીજી નાયિકા કહે છે-પરાક્રમની બાબતમાં લોકો મારા કંથને સિંહની ઉપમા આપે છે એટલે મારો કંથ પરાક્રમમાં સિંહ જેવો છે એમ કહે છે. એમ કહેવાથી મારું માન ખંડિત થાય છે. કેમકે સિંહ તો નિરવ –રખેવાળ વગરના હાથીઓને હણે છે જ્યારે મારો પતિ તે વારત-પ્રતિરક્ષકો સાથેના અથવા રખેવાળ એવા પાયદળ લશ્કર સાથેના હાથીઓને હણે છે. એટલે મારા કંથને સિંહ સાથે સરખાવે, એ તેની ન્યૂનતા થઈ કહેવાય, એથી તે ઉપમા બરાબર નથી. ધ્રુવું
चंचलु जीविउ ध्रुवु मरणु, पिअ! रूसिज्जइ काई ?। होसई दिअहा रूसणा दिव्वई वरिस-सयाई ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
