________________
સિદ્ધહેમચંદ્ર રાબ્દાનુશાસન
ગત 2: -અનુવારી |૮||૩૪૨॥
અકારાંત નામથી લાગેલા ત્રીજી વિભક્તિના એકવચન સ્રા ( ટા)ને બદલે અપભ્રંશભાષામાં ન વપરાય છે અને અનુસ્વાર પણ વપરાય છે.
૪૧૬]
વસંત+ટા-વવસંતે+ટા+વસંતેળ-પ્રવાસ કરતા-વડે પ્રવસતા
અનુસ્વાર−8+ટાટા ઢ′′—સ્વામી વડે ચચેતન
t
અનુસ્વારના પ્રયાગ સ્વર ઉપર જ થાય છે તેથી ટાને બદલે થયેલે અનુસ્વાર ર૬ ના ૬ ઉપર લાગેલે છે.
વરૂપું વનતંતેા ।। જુએ ૮।૪૩૩૩,
હું ૨સ્તુત: ||૮||રૂકશો
કારાંત અને કારાંત નમ પછી આવેલા ટાને બદલે અપભ્રંશ માળામાં એક હું, બીજો છ અને ત્રીજે અનુસ્વાર વપરાય છે.
છું—શિ+ટા-શિ+i-fing-અગ્નિ વડે અમિરા -વસંત+-ા-પત્રસંતે પ્રવાસ કરતા વડે—પ્રેવસત્તા અનુવાર-અશિ+ટા= ળ અગ્નિના અગ્નિ વડે
આ સૂત્રમાં નાનુસ્માતે વાળાન અરે સુત્તર પણ થાય અને ા અને અનુવાર એમ થાય એટલે કારાંત અને કારાત નામને હાને બદલે પણ લાગે તેવી એવાં રૂપે પણ રચાઈ શકાય.
अग्गिए ऊहउं होइ जगु, वाएं सोअलु तेम्व 1 जो पुणु अरिंग सीअला तसु उण्हत्तणु केम्व ॥२०
અગ્નિ વડે જગત ઊનું થાય છે અને તેમજ વાત વડે જગત શીતલ થાય છે. જો વળી, અગ્નિ વડે વસ્તુ શીતળ થતી હાય તે। પછી તે ઉષ્ણુ કેમ થાય? એટલે અગ્નિ વડે પણ ઠંડી થનારી વસ્તુ ગરમ કેવી રીતે થાય ? એટલે જો વસ્તુ અગ્નિ વડે પણ ઠંડી થતી હોય તે! તેને ગરમ કેવી રીતે કરવી ?
આ રીતે કારાંત નામનાં પણ ઉદાહરણા સમજી લેવાં. તડુ+-1-13+”-નરુત્તું-તરુવડે-ઝાડ વડે તળા
તડુ+17x+”—તy -
तरु+णा-तरूण
તદ્દ+ટા-ત-વૃક્ષ વડે
Jain Education International
77
""
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
