________________
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
त्यादेः॥८॥१९॥ ક્રિયાપદને લાગેલા તિ વગેરે પ્રત્યયોના સ્વર પછી કોઈ પણ સ્વર આવે તે બે પદમાં પણ સંધિ થતી નથી.
ટોફર્સ્ટટ્ટ=ો ફુદ–અહીં થાય છે. મવતિમવતિ ફુદું–અહીં થાય છે.
હુ તારો, કઈ પણ સ્વર પર આવેલું હોય તો એની પૂર્વના સ્વને લેપ થઈ જાય છે. નિમારું =તિમ+ફૅસ-સિમલા-ત્રિઢશેરા:-દેવને ઈશ-ઈદ્ર નિસાસ+જ્ઞાન=નીસાસૂ+સાસા=નીસાસૂસાતા–નિ:શ્વાસોચ્છવાસ–નિ:શ્વાસ અને
ઉશ્વાસ
સત્યવ્યના દ્રારા શબ્દના અંત્ય વ્યંજનને લેપ થઈ જાય છે. ના–ચાવતું–જ્યાં સુધી તાવ-તાગ્રત-ત્યાં સુધી નસ, નસો–ચાર્~થશ તમ, તમોતમ–અંધકાર g, ગબ્બો--મ-જન્મ
જ્યારે સમાસ હેય ત્યારે જુદાં જુદાં પદરુપ વાક્યની અપેક્ષાએ ભિન્ન ભિન્ન પદો છે અને સમાસ થઈને એક પદરૂપ બનેલા સમાસવાળા નામને લાગેલી વિભક્તિની અપેક્ષાએ એક પદ છે. જ્યારે વાકથની અપેક્ષા રાખીએ ત્યારે વ્યંજન અંતે આવે છે અને વિભક્તિની અપેક્ષા રાખીએ ત્યારે વ્યંજન અંતે ન આવે. જ્યાં વ્યંજન અંતે હોય ત્યાં આ નિયમથી લેપ થાય અને જ્યાં વ્યંજન અ તે ન માનીએ ત્યાં આ નિયમથી લેપ ન થાય.
કમલ –અહીં વાક્યની અપેક્ષાએ સત્ ના ને લેપ થઈ ગયો તે સમજવું થયું. સમરહૂ–સારો ભિક્ષુ
એતવાળા-અહી વાક્યની અપેક્ષાએ મેતાના ને લોપ થઈ ગયો તે માઆના ગાશે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
