________________
૧૫૮)
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
(૭) સં૦ પ્ર–મ...--ભમવાના–આથડવાના–સ્વભાવવાળ હોય તે–મH+
ફુર–મરિ–મમિરો-ભમનારા–રખડનારે-આથડત્યા કરનારા (૮) હ૦ વર્ષ–૩છવ-જેને ઉચ્છવાસ લેવાની ટેવ હોય–સ્વભાવ હોય તે
કલસૂફ–કાસા–કસહિરો-ઉચ્છવાસ લેનાર આ રીતે દરેક ધાતુને ર પ્રત્યય લગાડીને રૂપ સાધી લેવાં.
અહીં માત્ર “શીલ અર્થના ઉદાહરણો આપેલ છે, પણ તે ઉદાહરણો પ્રમાણે ધર્મ” તથા “સાધુ” અર્થના પણ ઉદાહરણે સમજી લેવાં.
જેમકે
ધર્મ-હસવાના ધર્મવાળો-વિ?
“સા' સારું સારું બેલનારે વહિરો-(વરૂ–દિર) કેટલાક વ્યાકરણકારો ઉપર જણાવેલા તમામ પ્રત્યયોને બદલે “ર' નથી વાપરતા પણ માત્ર તૃન પ્રત્યયને બદલે “ર” વાપરવાનું કહે છે.
તેમના મતમાં ઉપર જણાવેલા બધા પ્રત્યયોને બદલે દૂર ન વપરાય. માત્ર એક તૃ પ્રત્યયને બદલે જ ર વપરાય અર્થાત તેમના મતે–
રજુનું ચરિર રૂપ ન થાય. भावुक नुं भाविर भीस नुं बीहिर ईश्वर नुं ईसिर नम्र नुं नमिर
સંવર તુમુ-કૂળતુગાબાદ ૮રાજદ્દા સંબંધક ભૂતકૃદંતના અર્થ સૂચક સંસ્કૃતના વરા પ્રત્યયને બદલે તુન્ , ૩ (મ), સૂપ, છળ, તુકાળ, સમાજ પ્રત્યે વાપરવા એટલે ધાતુમાત્રને આ પ્રયો લગાડવા.
તુમુદસુE=ä–ષ્ટવા–જોઈને
મો+તુ=મોજું-મુવા-મૂકીને–છોડીને મ–મમ્મ=મમર્મ=મમમ–પ્રત્યા–ભમીને–ભ્રમણ કરીને ર મત=રમિગ-રવા-રમીને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
